De spraakmakende documentaire Three Identical Strangers vertelt het verhaal van drie identieke broers die gescheiden opgroeien en twintig jaar later bij toeval worden herenigd. Klinkt Spoorloos-achtig, maar schijn bedriegt.

Wanneer Robert Shafran begin jaren tachtig nietsvermoedend zijn nieuwe school binnenloopt, wordt hij daar voor volstrekt iemand anders aangezien. Niet zo vreemd, want op diezelfde school blijkt zijn identieke tweelingbroer rond te lopen. Klinkt als een absurd toeval? Niet veel later blijkt er ook nog een derde broer in het spel. En dat terwijl geen van de broers überhaupt van elkaars bestaan afweet. Het verhaal wordt breed opgepikt door Amerikaanse media en de broers staan even in het middelpunt van de belangstelling. Wat het nieuws destijds niet haalde: de uiterst sinistere geschiedenis die schuilging achter hun scheiding.

Wardle hapte direct toe toen dit verhaal op zijn bureau belandde, vertelt hij: ‘Ik werkte als ‘ideeënman’ voor een productiebedrijf. De meeste verhalen die je daar tegenkomt zijn al talloze malen verteld. Maar toen zag ik het verhaal van de broers: uitstekende human interest, maar het stelde mij ook in staat om grotere thema’s als vrije wil, nature versus nurture en lotsbestemming te onderzoeken.’

De broers hebben weinig zekerheden gekend in hun leven. Het moet een pittige kluif geweest zijn om hun vertrouwen te winnen.
‘In de jaren tachtig hebben de broers hun fifteen minutes of fame gehad en is ze van alles beloofd. Dat is allemaal niet van de grond gekomen, dus ik merkte een zekere scepsis van hun kant. Wat waarschijnlijk heeft geholpen, is dat ik zelf geen Amerikaan ben. De broers dachten: wie is deze gekke Brit die dit verhaal wil verfilmen? Ik maakte me wel zorgen over het vinden van dat vertrouwen, omdat je in een documentaire vooral eerlijkheid van je personages nodig hebt. Maar toen de broers voor het eerst voor de camera gingen zitten om hun verhaal te doen bleken ze opmerkelijk goed in staat om de emoties van toen direct weer op te roepen.’

De documentaire begint als gemoedelijke feelgoodfilm, maar na veertig minuten krijg je steeds meer het gevoel naar een Hitchcock-achtige thriller te kijken. Waarom is dat contrast zo belangrijk?
‘Die eerste scènes zijn vooral nodig om de kijker aan de kant van de broers te krijgen en alles vanuit hun perspectief te zien. De film volgt de daadwerkelijke chronologie van alle onthullingen, waarmee we dus over de schouders van de personages meekijken. De meeste films beginnen met een bepaalde toon en houden daaraan vast, maar wij wisten dat die grimmige wendingen pas later moesten komen.’

'Het is extra interessant wanneer ogenschijnlijk keurige mensen slechte dingen doen.'

Tim Wardle

Over die grimmige wendingen gesproken: de film is niet vrij van machtige antagonisten. Heb je zelf enige tegenwerking ondervonden tijdens het productieproces?
‘Als je bedenkt dat het verhaal in de jaren tachtig al deels is uitgemeten in Amerikaanse media denk je toch: waarom is dit niet eerder verfilmd? We kwamen er toen achter dat er eerder pogingen zijn ondernomen om het volledige verhaal te vertellen, maar dat deze pogingen stuitten op tegenwerking van hogerhand. We hadden zelf ook te maken met bronnen die na toezegging om mee te werken later toch terugkrabbelden, waarbij we het idee kregen dat ze is ingefluisterd om niet met ons te praten. Ik denk dat wij uiteindelijk het geluk hadden dat veel sleutelspelers in het verhaal inmiddels zijn overleden en de media flink gefragmenteerd zijn. Er is geen sprake meer van een select groepje dat de dienst uitmaakt. Het was makkelijker om dit verhaal nu te vertellen dan dertig jaar geleden.’

En toch vond je ook sleutelspelers van ‘die andere kant’ bereid om mee te werken.
‘Halverwege hadden we nog niemand van het adoptiebureau bereid gevonden om te praten. Tot mijn producer op pagina 13 van Google ineens een vrouw vond die betrokken was bij de adoptieprocedure. Ze wilde dolgraag meewerken en laat in de film als een trotse liberal foto’s van haarzelf met Obama en Clinton zien. De film gaat daarmee ook over de grijstinten van menselijk gedrag: waarom handelen mensen die beweren ‘de goede zaak’ voor te staan op een moreel uiterst twijfelachtige manier? Het is in mijn ogen extra interessant wanneer ogenschijnlijk keurige mensen slechte dingen doen.’

Wat was de reactie van de broers toen ze het eindresultaat zagen?
‘Ze waren vooral blij dat ik woord had gehouden. Ze zijn in hun leven zo vaak in de steek gelaten dat ze niet konden geloven dat de film precies was wat ik ze beloofd had. Bij de Q&A’s waren er ontzettend veel mensen die ze wilden omhelzen en zelfs excuses aanboden voor alles wat er is gebeurd. Dat ze hun verhaal konden delen en dat erkend werd dat wat ze hebben doorstaan écht fout is, dat is het allerbelangrijkste voor ze.’

Meer over Three Identical Strangers