Speelse tieners en kleurrijke decors in Take Me Somewhere Nice

Een film over een Nederlands tienermeisje dat naar Bosnië reist om haar zieke vader te bezoeken… Geef toe, u zag bij het lezen van die woorden al een in stemmige tinten gedraaid drama voor u. Maar Take Me Somewhere Nice is het tegenovergestelde. De hoofdpersonen zijn even bokkige als speelse tieners, opererend in kleurrijke, surrealistische decors. Met maffe scènes, die qua sfeer soms doen denken aan het werk van Martin Parr of zelfs Wes Anderson.

Ze heeft een broertje dood aan sociaal realisme, vertelt de 31-jarige regisseur Ena Sendijarevic in het overvolle Grand Café 1e Klas op station Amsterdam Centraal. Ja, ze wil met haar werk iets zeggen over identiteit, over privilege, over Oost en West, over wat het betekent om migrant te zijn – zelf vluchtte ze als kind met haar ouders en zusje voor de oorlog in Bosnië naar Nederland – maar ze wil dat in een geheel eigen filmtaal doen.

Sendijarevic: ‘Er zijn best wel wat films die over migranten een toon aanslaan waar ik moeite mee heb. Met een top-downmanier van kijken, zo van: we gaan die zielige groep eens even laten zien. Ik denk dat de insteek op zich goed is, hoor: maatschappelijke problemen op de kaart zetten via film. Maar als dit betekent dat een klein publiek even kan kijken hoe zielig iets is en daarna weer naar huis gaat… Degene die gerepresenteerd wordt, heeft die er ook wat aan? Kan diegene er kracht uit halen?’ 

Hoe zorg jij daar in Take Me Somewhere Nice voor?
‘Het zit hem in de toon. Dat was voor mij de grote vraag: kan ik dit ook met humor doen, in een kleurrijk verhaal, kan ik de personages ook níet neerzetten als helden die het alleen maar zwaar hebben? Want een held is geen echt mens meer, terwijl je als persoon in een maatschappelijk moeilijke positie juist als mens gezien wilt worden. Ik zet mijn personages ook heel erg te kakken, dat vind ik leuk: ik hou van gekke personages, van rare mensen, van ongepolijstheid. Mijn hoofdpersonen zijn dus af en toe onuitstaanbaar.’

Je koos voor een cast met weinig tot geen acteerervaring. Waarom?
‘Ernad Prnjavorac, een van de hoofdrolspelers, is eigenlijk liftenmaker; ik heb hem min of meer omgekocht, haha! Voor Bosnische begrippen was zijn salaris een jaarloon. Maar het is een heel bijzondere, poëtische jongen, hoor, hij kreeg echt gevoel voor de rol. Ik ben bij het casten vooral op zoek naar karakteristieke koppen; in de stijl die ik najaag luistert het minder nauw of het extreem professionele acteurs zijn of niet. De emotie wordt overgebracht via de camera, het is niet van: iemand voelt iets en dat zie je meteen. Er zit een soort masker voor, het spel heeft iets popperigs. Dus niet zoals bij zo’n echte acteursfilm, waarbij de acteur allerlei schakeringen aanbrengt die de camera dan volgt. Bij mij is het andersom: de acteurs volgen de camera. Dan is het belangrijker dat er een bepaalde intensiteit aanwezig is bij ze. En daarin had ik het volste vertrouwen bij deze drie jonge mensen. Ik dacht: wow, dit ga je wel voelen.’

Loop je met die afstandelijke acteerstijl niet het gevaar dat kijkers de scènes ervaren als kunstmatig, dat ze zich niet kunnen inleven?
‘Ja, dat risico is er. Maar ik ben niet bang voor het artificiële. Een gedeelte van de kijkers raak je misschien kwijt, omdat zij vooral een standaardfilmtaal gewend zijn. Maar ik denk ook dat je een deel van het publiek juist wint: zij die gewone filmtaal maar saai vinden. Ik wil de kijker met deze stijl ook bewust maken van het feit dat wat de personages zeggen niet per se woorden zijn die uit henzelf komen, dat ook zij maar gewoon onderdeel zijn van de grote kopieermachine die de mensheid is. In hoeverre komen meningen nou daadwerkelijk uit onszelf? Dat is een vraag die ik wil oproepen.’