Een vriendin van regisseur Debra Granik wees haar erop dat in haar film Leave No Trace helemaal geen slechteriken zaten. Of dat geen kwaad kon?

In 2010 maakte regisseur Debra Granik Winter’s Bone, een krachtig maar ingetogen sociaal drama over een arm zeventienjarig plattelandsmeisje dat vader en moeder tegelijk moet zijn voor haar jongere broer en zus. De film werd genomineerd voor vier Oscars, waaronder eentje voor hoofdrolspeelster Jennifer Lawrence, die dankzij de film een ster werd.

Hoewel regisseur Granik genomineerd was voor twee van de vier Oscars (beste film en beste bewerkte scenario) werd van haar lange tijd niets meer vernomen. Terwijl het normaal juist voorstellen uit Hollywood regent na een Oscarnominatie. Maar de eigenzinnige Granik (1963) is geen filmmaker die zich laat inhuren, zij wil haar eigen verhalen vertellen.

En dus duurde het acht jaar voordat Winter’s Bone een opvolger kreeg: Leave No Trace, een al even krachtig en ingetogen sociaal drama. Over Will, een Irak-veteraan met PTTS, en diens dertienjarige dochter Tom. Will wantrouwt de wereld en leeft al jaren samen met Tom verborgen in een natuurpark bij Portland, Oregon. Maar de buitenwereld rukt op, en ook Tom begint steeds meer te verlangen naar een leven onder andere mensen.

Thomasin McKenzie en Ben Foster in Leave No Trace

Tom wordt gespeeld door de Nieuw-Zeelandse actrice Thomasin McKenzie, die grote indruk maakt met haar subtiele vertolking. Je ziet haar opgroeien in de film en zich langzaam losmaken van haar liefdevolle maar dwingende vader.

Het had overigens niet veel gescheeld of McKenzie had de rol helemaal niet gekregen. De jonge actrice had vanuit Nieuw-Zeeland een tape met haar auditie opgestuurd naar de castingdirectors. Die stuurden het filmpje enthousiast door naar Granik, maar die reageerde geschrokken: ‘Het is uitgesloten dat onze hoofdrolspeelster uit Nieuw-Zeeland komt. Dit is een lowbudgetfilm! We kunnen ons haar vliegtickets niet eens veroorloven.’

Maar McKenzie had wel degelijk indruk gemaakt met haar tape, en dus werd tot een Skype-auditie besloten. Met het inmiddels bekende resultaat. Thomasin McKenzie is de ontdekking van de film, misschien wel net zo’n ontdekking als Jennifer Lawrence destijds in Winter’s Bone.

‘Sinds wanneer is het slecht om goed te doen?’

Debra Granik

Thomasin McKenzie in Leave No Trace

Veel in de film hangt af van de chemie tussen vader Will (gespeeld door Ben Foster) en de jonge Tom. Op het afgelopen filmfestival van Cannes vertelde regisseur Granik hoe die chemie tot stand kwam: ‘Ik heb ze samen op survivaltraining gestuurd. Die kregen ze van een oud-winnaar van de realityserie Alone. En het helpt als je samen opdrachten moet uitvoeren, of met scherpe messen moet werken. Je moet dan niet alleen goed op jezelf letten, maar ook op de ander. Ze hebben ook samen lange afstanden gelopen, waarbij ze koud en nat werden. Op die momenten moet je er voor elkaar zijn. En voor elkaar verantwoordelijk zijn zorgt voor intimiteit. Wat de basis is van chemie. En dat zie je dan weer terug voor de camera.’

Je hebt een vader en dochter, die jarenlang dicht op elkaar leven. Hoe voorkom je dat zoiets ranzig wordt? Had u moeite met het vinden van de juiste toon?
Granik: ‘Ik heb ooit meegewerkt aan een film over seksueel misbruik en weet je, ik ben zo blij in al die gevallen dat zoiets niet gebeurt. Want het gaat natuurlijk niet altijd mis. En dat wilde ik graag bevestigen in deze film.’

In Leave No Trace zitten überhaupt geen schurken. Waarom niet?
‘Terwijl we met de film bezig waren, tijdens die hele ruk naar rechts, leek het wel alsof er een explosie van schurken was. En van schofterig gedrag. Maar eerlijk gezegd stond ik er helemaal niet bij stil dat ik een film zonder schurken had gemaakt. Een van mijn vrienden las het script en wees me erop. Ze dacht dat dat wel eens een probleem zou kunnen worden en vond dat ze me moest waarschuwen. Toen ben ik me gaan afvragen, bijna als filosofisch vraagstuk, of je heden ten dage überhaupt nog een film kan maken zonder schurk. Want een schurk is de norm, en er is veel druk om aan die norm te voldoen. Dat is ook precies waar ze in mijn film voor op de vlucht zijn. De sociale druk die bepaalt wat ze moeten doen en hoe ze moeten leven. Misschien is die sociale druk wel de schurk in mijn film.’

Maar de mensen met wie Will en Tom in de film te maken krijgen zijn nooit slecht. Iedereen probeert ze te helpen. Dat beurde me enorm op. Het kan toch niet slecht zijn om de goedheid van mensen te tonen?
‘Dat is ook precies wat ik toen tegen mijn vriendin zei! Sinds wanneer is het slecht om goed te doen? Ik kom uit een land [de VS - red.] waarin mensen elkaar continu overhoopschieten. Dus voor mij is het belangrijk een film te maken waarin geen vuurwapen voorkomt. Al was het maar om iedereen eraan te helpen herinneren dat je ook een spannend verhaal kan vertellen zonder dat erin geschoten wordt. Dat je ook geraakt kan worden door iets anders dan kogels. Doordat je een geliefde verliest, bijvoorbeeld, of uit elkaar gaat.’

Meer over Leave No Trace