Oscarwinnaar Mike van Diem is terug met maar liefst drie Nederlandstalige films, waarvoor hij allerlei bekenden uit de Nederlandse filmwereld wist te strikken.

Dat het commercials betreft van ruim een minuut per stuk, mag de pret niet drukken. In opdracht van het IDFA verzon reclamebureau TBWA een campagne met als slogan ‘De werkelijkheid verzin je niet’, waarmee een breder publiek moet worden aangesproken. Van Diem werd gevraagd een aantal filmpjes te maken waaruit zou blijken dat de werkelijkheid vaak vreemder is dan fictie.

‘Een groepje speelfilmmakers bedenkt een aantal verhalen die eigenlijk te onwaarschijnlijk zijn om te verfilmen – dat was het idee’, vertelt Van Diem. ‘ Vervolgens blijkt het dan om verhalen uit bestaande documentaires te gaan. Bij die opzet zag ik meteen een bepaald soort docudrama voor me. Ik moest denken aan de documentaire De keuken van Kok, waarin je Jan Marijnissen tijdens een SP- vergadering ziet uitvallen tegen Agnes Kant. Het ongemakkelijke realisme van vooral die scène leek me perfect voor deze commercials. We hebben goed gelet op de cameravoering en lichaamstaal in die docu, vooral voor het filmpje met Frank Lammers en Martin Koolhoven die in een lamlendige scriptbespreking verwikkeld zijn.’

Van Diem heeft de laatste jaren veel reclamespotjes gemaakt. Haalt een regisseur met een Oscar op z’n cv daar bevrediging uit? ‘Het leuke aan commercials maken is dat je stilistisch steeds weer iets anders kunt proberen. Het maken van deze IDFA-filmpjes in het bijzonder vond ik uitermate leuk en inspirerend. Ook omdat ik met mensen uit de speelfilmwereld kon werken natuurlijk, en niet de minsten. Ik merkte dat iedereen er echt plezier in had en zijn stinkende best deed. Het docudrama bleek een inspirerend genre om mee te werken.’

Eerder dit jaar op het Nederlands Filmfestival liet Van Diem nog weten geen zin meer te hebben hier nog een speelfilm op te nemen. Nam die zin bij het maken van deze commercials niet weer een beetje toe? ‘Die kwam voor het eerst in lange tijd weer opzetten, absoluut. De afgelopen jaren heb ik regelmatig aan Amerikaanse films gewerkt, die weliswaar nooit voltooid zijn, maar ik heb wel castings en repetities meegemaakt met Amerikaanse acteurs. Om nu weer eens in je moerstaal te kunnen werken, was enorm bevrijdend. Ik blijf van mening dat het Nederlandse filmklimaat niet erg uitnodigt, met z’n tientallen commissies waar een vreselijk nivellerende werking vanuit gaat. Maar het bloed kruipt waar het niet kan gaan, dus als er een keer een goed, haalbaar idee is voor een Nederlandse speelfilm, komt het er misschien wel weer van. Al vrees ik dat de meeste dingen die ik verzin gewoon te duur zijn voor Nederland.’

De IDFA-commercials van Mike van Diem draaien sinds eind oktober in de Nederlandse bioscopen.