De grote hit van het afgelopen Sundance filmfestival - Robert Redfords
festival voor de onafhankelijke Amerikaanse film - was Little Miss Sunshine. Een
komedie over een disfunctioneel Amerikaans gezin (man, vrouw, zoon, dochter,
grootvader en oom) die met zijn allen in een oude, gele VW-bus op weg gaan naar
Californië. Dat doen ze voor de negenjarige dochter Olive, die nogal gelukkig is
doorgedrongen tot de finale van de Little Miss Sunshine-competitie. Olijfje is
niet bijster mooi of getalenteerd, maar de enige andere kandidate werd
gediskwalificeerd. Vandaar.
Het zestal heeft de nodige persoonlijke
problemen. Zo deed de oom een zelfmoordpoging, is vader bijna failliet, moeder
overwerkt, heeft de tienerzoon besloten niet meer te praten, en is grootvader
aan de heroïne. Maar tijdens de enerverende reis groeien ze langzaam maar zeker
naar elkaar toe.
Makers van Little Miss Sunshine zijn het echtpaar
Jonathan Dayton en Valerie Faris. Het duo is een begrip in de wereld van de
muziekvideo's - ze maken al twintig jaar clips voor oa REM, Red Hot Chili
Peppers en The Smashing Pumpkins - maar is in de filmwereld nagenoeg onbekend.
Little Miss Sunshine is hun filmdebuut. De twee zijn in augustus even in Londen
voor een Europese tour.
Wat denkt u, zal de film het goed doen in Europa?
Faris: 'Dat willen we graag van jou weten!'
Dayton: 'We hopen het. Het is
wel een heel Amerikaanse familie, met heel Amerikaanse thema's.'
F: 'Het
is grappig, we zagen de film in Locarno. Daar was hij ondertiteld, maar ik
spreek genoeg Frans en Duits om te weten dat ze de film nogal gekuist hadden.
Veel vloekwoorden vond ik niet terug in de ondertiteling. Maar jullie spreken zo
goed Engels in Nederland. Wat denk jij?'
Ik vond hem heel geslaagd. En
veel mensen, over de hele wereld trouwens, kennen Amerika van de televisie, uit
films, dus identificatie lijkt me geen probleem.
D: 'We wilden een
snapshot van de Amerikaanse samenleving laten zien. Dat is wat ons zo aantrok in
het script. Die obsessie met winnen. De eerste zin in de film is: "Er zijn twee
soorten mensen in de wereld. Winnaars en verliezers." Dat vonden wij heel
grappig, maar tegelijkertijd wilden we die mentaliteit ook onderzoeken.'
Zo op het eerste gezicht lijkt het verhaal van de film op heel veel andere films
, maar jullie slagen erin de clichés te vermijden en de film wordt ook nergens
sentimenteel. Hoe is dat gelukt?
F: 'Het heeft alles te maken met de toon
. Want de personages mochten dan grappig zijn, ze moesten ook eerlijk zijn.'
D: 'Ik hou van films waarin mensen idiote dingen doen, maar ik moet ze wel
kunnen begrijpen. Als mensen idiote dingen doen, alleen omdat ze een grap
najagen, voel ik me beledigd. Maar iemand als Dwayne, de tienerzoon die besluit
om niet meer te praten, begrijp ik volkomen.'
F: 'Wat wil je, met zo'n
familie.'
D: 'Zijn vader is - zeker aan het begin - een enorme eikel. Dan
is het misschien extreem om helemaal niet meer te praten, maar op een bepaalde
manier is het wel begrijpelijk. Emotioneel is het eerlijk.'
Toch heeft de
vader, die aan het begin van de film de wereld indeelt in winnaars en
verliezers, zijn goede kanten...
D: 'Dat vonden we ook belangrijk. In het
oorspronkelijke script was hij meer het type komische eikel. Maar wij hadden
iets van, waarom voelen al die andere personages zo echt, en nou net de vader
niet. Dat hebben we een beetje aangepast.'
F: 'Wat ik zo in hem bewonderde
, is dat hij zo zijn best doet.'
De hele film gaat over je best doen...
D + F: 'Precies!'
D: 'In Amerika word je altijd verteld dat als je maar
hard genoeg je best doen, het wel zal lukken.'
F: 'En films bevestigen dat
nog eens.'
D: 'Maar dat is helemaal niet zo.'
F: 'Ook niet in deze
film.'
D: 'Wij vertelden de acteurs dat de film wat ons betreft gaat over
twee verschillende manieren om tegen het leven aan te kijken. Je kan het leven
zien als een wedstrijd, of als een dans. En met een dans bedoelen we, dat je
leeft voor je eigen plezier, voor de ervaring.'
F: 'Veel mensen in Amerika
hebben het nu over onze film als de film die verliezen verheerlijkt. Een ode
aan de loser. Ze begrijpen niet dat de film helemaal niet zegt dat het OK is om
een loser te zijn. Wij zeggen juist: Stop de competitie. Dan zijn er ook geen
verliezers.'
Is het niet opa die zegt: De enige verliezer is degene die
het niet probeert?
F: 'Exact. Als er al een boodschap in de film zit, is
dat het. Dat is ook wat ons in het script aantrok. Dat het serieuze dingen zegt
in een heel grappige context.'
Ik las dat zich wel veertien regisseurs
hadden aangemeld voor deze film. Waarom kozen de producenten jullie?
D: '
Wij hadden nee gezegd tegen alles wat ze ons tot dat script hadden aangeboden.
Maar we vonden dit zo goed. Het was alsof je degene ontmoet, met wie je wilt
gaan trouwen.'
F: 'Het is onze eerste film, dus het moest erg bij ons
passen. Ik denk dat dat enthousiasme is overgekomen bij de producenten.'
Met Abigail Breslin vonden jullie de perfecte Olive. Hoe wisten jullie dat zij
Olive moest gaan spelen?
D: 'Ze deed voor het eerst auditie toen ze een
jaar of zes was. Uit alles wat we van haar zagen wisten we dat ze zich erg op
haar gemak voelde. En ze deed heel weinig. Terwijl bijna alle andere kinderen
zich veel te bewust waren van zichzelf, en veel te veel hun best deden. Zoiets
zie je meteen terug op het scherm.'
De zes zijn sowieso erg goed met
elkaar.
F: 'We hebben heel veel gerepeteerd.'
D: 'Maar het mocht
geen intellectuele exercitie worden. Ze moesten echt het idee hebben dat ze
samen een familie vormden.'
F: 'En dus gingen we met zijn allen op kamp.
Waar we ze veel lieten improviseren. Maar ze moesten wel de hele tijd in hun
rollen blijven. Zo lieten we ze bijvoorbeeld brieven naar elkaar schrijven. Alan
Arkin, die opa speelt, schreef dan als opa naar zijn kleindochter Olive. Alles
om maar te zorgen dat ze later op de set niet meer hoefden na te denken over hoe
ze zich tegenover elkaar moesten gedragen.'
Waren het altijd deze zes?
D: 'Jongen, je moest eens weten. We hebben heel veel acteurs gezien, maar
alleen omdat we dat - toen we nog geen groen licht hadden - van de studio
moesten. Toen het geld er eenmaal was, zeiden de producenten tegen ons: Wie
willen jullie eigenlijk? Binnen drie weken hadden we toezeggingen van al onze
eerste keuzes.'