Actrice Carice van Houten is druk. Ze zit midden in de opnamen voor Paul Verhoevens prestigieuze WO II-drama Zwartboek, maar voor de promotie van Knetter , de openingsfilm van Cinekid, wil ze wel even tijd vrijmaken.
Knetter - over de negenjarige Bonnie en haar manisch depressieve moeder - werd geregisseerd door Martin Koolhoven, met wie Van Houten al twee keer eerder samenwerkte (in Suzy Q en AmnesiA).
Hoe gaat zoiets; de regisseur belt en zegt ik heb iets voor je?
'Zo ongeveer. Martin belde en zei: "Ik heb een heel gekke rol voor jou. Een jonge moeder, en die is niet helemaal gezond. Het wordt je eerste moederrol, dus wat denk je ervan?" Ik zei blind ja. Omdat ik hem graag mag en omdat ik het leuk vind om met hem te werken.
Al gaat het natuurlijk niet alleen om het feit dat ik hem leuk vind. Met leuke mensen demp je de gracht, zeg maar. Ik heb ook veel vertrouwen in Martin, en in zijn keuze voor een verhaal.'
Zo gaat het meestal? Regisseurs hebben een rol en komen bij jou?
'Ik moet dan nog wel auditie doen, maar inderdaad, zo gaat het meestal. Ik heb nog nooit gebeld en gevraagd of ik auditie mocht komen doen. Ik heb wat dat betreft wel een luxe positie, geloof ik.'
Hoe komt dat?
'Tsja, wisten we dat maar. Ik heb grote tieten, denk ik. Haha. Nee, ik weet het niet zo goed. Een combinatie van talent, geluk en karma, wellicht.
Karma?
'Dat dit mijn weg is. Dat het allemaal al uitgestippeld is.'
Je was lyceumstudent, je had inderdaad ook kunnen gaan studeren...
'Misschien wel, maar ik wist toen al dat dit zou gebeuren. Niet dat ik succes zou hebben, maar dat acteren is wat ik wil.'
Waarom?
'Controle. Als ik zus en zo doe gaan ze lachen. Je wilt een reactie. Op toneel is dat nog veel sterker dan in film, omdat je direct contact hebt met je publiek. Bovendien kan ik de hele tijd in mijn rol blijven. Ik word niet afgeleid en niemand kan ingrijpen. Ik ben de baas. Jullie zijn nu stil, dat is de afspraak, en ik verlies me dan twee uur lang in een wereld die er niet is.'
Acteren is jezelf verliezen?
'En jezelf overwinnen. Ik heb enorm veel angsten en fobieën. Van de hoge duikplank afspringen durf ik niet. Met dolfijnen zwemmen ook niet. Duiven raak ik niet aan en in een doodskist liggen vind ik doodeng. Ik ben een ontzettende trut, eigenlijk. Maar als ik speel doe ik het wel. Dan komt er een soort moed in mij naar boven. Film vind ik dan weer enger dan toneel. Op toneel draag je allemaal het zelfde gekke pakje, maar op de set ben ik de enige die bloot is. Als je dan wordt omringd door allemaal jongens met hengels, probeer dan maar eens te vergeten dat die er staan.'
Acteren is een heel afhankelijk vak. Je bent afhankelijk van die jongens met de hengels, maar ook van de regisseur, de cameraman, het licht, de make up...
'En van het feit dat ik vrouw ben. En ouder wordt.'
Je bent 29, je kan nog zeker 10 jaar mee.
'Okee, maar een actrice is toch een beetje een danser, of een voetballer. Op een gegeven moment is het afgelopen. Als je veertig wordt ga je toch verzakken en dan ziet het er niet best uit. Ik begrijp wel dat Nicole Kidman aan de botox gaat.'
Zou jij dat ook doen?
'Weet ik niet. Nu vind ik het onzin en bijna zielig. Maar ik kan me er wel iets bij voorstellen. Je kan wel op zoek zijn naar kwaliteit, maar als het niet wordt aangeboden vanwege je uiterlijk...'
Ben je daar veel mee bezig?
'Ik ben geen aanstormend talent meer. Natuurlijk is 29 jong, maar de biologische klok tikt door.'
Het gaat toch juist heel goed in je carrière. Zowel in de film als op toneel?
'Jawel, maar als het heel goed gaat, denk ik altijd dat er wat ergs zal gebeuren. Bovendien is succes geen garantie voor een gelukkig leven. Dat klinkt natuurlijk heel blasé, want als je geen succes hebt én geen gelukkig leven heb je dubbel pech. Toch is het heel gevaarlijk je leven op te hangen aan succes. Ik heb het daar de laatste tijd veel over met mijn vriendin Halina (actrice Halina Reijn, uit oa Zus & Zo-red.). Kijk, als je wordt bejubeld, word je afgezonderd van de rest. Mensen leggen heel gemakkelijk contact met je, en omdat je onzeker bent grijp je dat met beide handen aan. Het gaat natuurlijk nergens over, maar het maakt wel dat je heel wantrouwig wordt. Want zijn de mensen nou in jou geïnteresseerd, of in de actrice. Halina en ik zorgen er nu voor dat het buiten de film ook goed met ons gaat.'
Halina zit toch ook in die afgezonderde wereld? Onder diezelfde kaasstolp?
'Maar mijn meeste andere vrienden niet. Ik heb wel vrienden uit de toneel- en muziekwereld, maar ik hoor niet bij de brat pack, of zo. Je zal mij op vrijdagavond niet in Jimmy Woo zien zitten tussen de Bekende Nederlanders. Ik moet er niet aan denken. Ik zit dan gewoon met vriendinnen te klaverjassen.'
Halina zocht haar geluk in Hollywood, zou jij daar heen gaan als ze je vroegen?
'Als P.T, Anderson (regisseur van oa Magnolia-red.) me vroeg voor een rol, natuurlijk. Maar ik geloof echt niet dat ze daar zitten te wachten op een 30-jarig meisje uit Nederland. Bovendien ging Halina ook naar Amerika om er even uit te zijn. Even weg uit Nederland. Al heeft ze wat acteren betreft wel wat meer lef dan ik. En ambitie.'
Hoe kan je met weinig ambitie toch de hoofdrol in Zwartboek krijgen?
'Misschien wel juist daarom. Er waren drie auditieronden en ik was elke keer heel ontspannen. Mensen kunnen mij niet helemaal peilen. Kunnen niet goed zien wat er in mijn hoofd omgaat. En dat is denk ik wat Paul in deze rol wilde.'
Ik bedoelde eigenlijk dat je daar toch je best voor moet hebben gedaan...
'Ik weet niet goed hoe je je best doet. Ik vaar totaal op intuïtie.'
Maar je moet toch wel eens je best doen? Acteren is toch ook werk?
'Jawel , maar mijn best doen is voor mij doorzetten. Ik heb voor Zwartboek heel veel voorbereiding moeten doen. Duitse les, dansles, suikerbieten snijden, vissenkoppen afhakken. Daar had ik af en toe totaal geen zin in, maar dan is het een kwestie van: Carice, even niet zeiken, doorzetten nu.'
En het acteren gaat vanzelf?
'Ja, toch wel. Het is vooral intuïtie. En mijn intuïtie is het afgelopen jaar enorm gegroeid. Ik zie dat twee mensen elkaar leuk vinden, nog voordat ze het zelf doorhebben. Dat is in het gewone leven wel eens vervelend, maar bij het spelen is het goed. Ik ben overgevoelig, pik alles op. Het is bijna telepathie.'
Maar dus ook als mensen slecht over je denken...
(fel) 'Ik word de laatste tijd inderdaad schijtziek van de bemoeizucht van mensen. Mensen denken zo zwart wit, man.'
Daar kan ik me van alles bij voorstellen, maar maak het eens concreet.
'Liever niet. Ik probeer nu juist om zelf veel minder over anderen te oordelen. Veel meer de andere kant te zien, begrijp je. Dat is nu het thema van mijn leven. Dat er geen goed en fout is. Stel, je bent een heel slechte journalist, of je schrijft iets gemeens over me, dan kan je nog steeds een heel lieve vader zijn.'
Maar je mag toch wel iets van iemand vinden? Zoveel begrip kan ook verlammen.
'Ik kan nog wel steeds boos worden over dingen, hoor. Maar omdat ik zo'n hekel heb aan hoe mensen over mij menen te kunnen oordelen, is het eerste wat ik kan veranderen dat zelf niet meer te doen. Dat gaat niet altijd vanzelf, maar er gaat wel een enorme rust vanuit. Hoe leg ik je dat nu weer uit... Ik ben nu bijna 30 en dat is een moment waarop je op zoek gaat naar wie je bent. Weet ik veel waar het in het leven om gaat! En toch zoek ook ik houvast. En dus lees ik Deepak Chopra, of Rilke's Brieven aan een jonge dichter. Daar staat het allemaal in. Loslaten. Niet oordelen. Niets verwachten.'
Klinkt nogal eenzaam.
'Het is ook heel moeilijk, maar ik heb een tijdje Chopra's boekje De zeven spirituele wetten van succes nageleefd en dat heeft me enorm geholpen.
God, wat ingewikkeld zo'n interview. Wat voor beeld zullen de lezers wel niet van mij krijgen. Alles bij elkaar ben ik toch een stuk rustiger dan acht jaar geleden, denk ik.'
Toen flapte je er meer uit.
'Zo was ik toen eigenlijk ook niet echt... En toch weer wel. Wat een vat vol tegenstrijdigheden! Ik geef het je te doen hoor, om mij te zijn. Haha.'