Ruim twintig jaar zoekt Theodore van Houten (50) naar de originele bladmuziek van filmcomposities. Vanavond gaat 'Odna' (1930) in première, met de muziek van Sjostakovitsj. 'Film is van oorsprong een stille kunstvorm.'

Het huis van Theodore van Houten is de uitvalsbasis van een gepassioneerde filmliefhebber. Honderden videobanden liggen tussen Russische boeken en filmposters. 'Deze oude programmaboekjes van Russische bioscopen heb ik geruild voor mijn kleren. Ik ben zo goed als naakt teruggekomen.'

Tegen de muur leunt het levensgrote kartonnen portret van Minoes ('dat kan ik toch niet weggooien?') en aan de muur hangt een affiche van de musical Foxtrot - in beide producties speelt zijn dochter Carice. Zijn jongste dochter, Jelka, is afgestudeerd aan de filmacademie. Verbazingwekkend is de beroepskeuze van zijn dochters niet; vroeger hield hij ze zoet met Charlie Chaplin. 'Ik keek op mijn tiende ook naar de oude Amerikaanse slapsticks. Sommige films van Laurel en Hardy heb ik wel honderd keer bekeken.'

Zaterdag wordt de zwijgende film Odna (Alleen) uit 1930 van de Russische regisseurs Grigori Kozintsev en Leonid Trauberg vertoond door Film in Concert, een stichting van Van Houten en theatermanager Tom Odems. Een wereldpremière; de muziek van Sjostakovitsj is nog nooit tegelijk met de film gespeeld. De soundtrack is in de studio opgenomen voor de geluidsband.

Odna gaat over een jonge vrouw uit Leningrad (Jelena Koesmina) die in Siberië les gaat geven. Bijna sterft ze door bevriezing, maar dankzij een vliegtuig (uitbeelding van vooruitgang en moderne technologie), wordt ze gered.

Van Houten was nog radiopresentator bij de KRO toen hij na het uitzenden van de soundtrack van Napoleon (1927) besloot dat deze Franse zwijgende film ook echt te zien moest zijn. Met het Brabants Orkest werd de film op het Holland Festival van 1982 vertoond. 'Ruim vijftig jaar na de dood van de stomme film, brachten wij hem terug in de bioscoop.'

Na Napoleon volgde in hetzelfde jaar de uitvoering van de Russische film New Babylon (1929) waarvoor Dimitri Sjostakovitsj de muziek had gecomponeerd. New Babylon is geregisseerd door Kozintsev en Trauberg toonaangevende cineasten tijdens het interbellum van de Sovjet-Unie. Snelle, scherpe montage en zorgvuldige composities kenmerken hun stijl.

Kozintsev was al overleden, maar Van Houten ging op jacht naar Trauberg, om hem het een en ander te vragen over 'de vele mysteries' in New Babylon. 'Ik heb de secretaresse van het Russische filmarchief gebeld. Ze zei: ''Trauberg? Die had ik vanochtend nog aan de lijn .'' ' Vijf minuten later telefoneerde Van Houten met de pionier van de zwijgende Russische cinema. Hij vroeg hem of hij naar Nederland wilde komen om te helpen met de productie van zijn film. Voor Van Houten het wist, stond Trauberg op Schiphol. 'Hij was toen al boven de tachtig en kon de Sovjet-Unie makkelijk verlaten. Op die leeftijd waren ze voor de partij niet meer interessant.'

In twintig jaar hebben Van Houten en Odems ruim veertig zwijgende films laten restaureren en de originele bladmuziek erbij gezocht in kelders en archieven. ' Film is van oorsprong een stille kunstvorm. Al dat geouwehoer is er helaas later aan toegevoegd. Muziek kan ook heel goed een verhaal vertellen.'

Vlakbij Van Houtens televisie hangt de foto van de in 1990 overleden Trauberg. 'For my dear friend Theo' staat er op. De Rus had zijn films al tientallen jaren niet gezien. Nadat hij Odna weer had bekeken, zei hij huilend tegen Van Houten: 'You are right, it's a very good film'.

Van Odna is nog maar één kopie overgebleven waarvan ook nog eens een van de acht scènes ontbreekt. Eenderde van de bladmuziek was zoek, maar die is gereconstrueerd van de originele geluidsband. Vooral de dramatische finale van vier minuten was een opgave. 'Met angst en beven vertrokken we naar Duitsland om de partituur door een student van Sjostakovitsj te laten goedkeuren.' Tot grote verbazing van Van Houten zei de oud-leerling dat hij deze verdwenen partituur al in zijn bezit had. 'Dit is exact de ouverture voor opus 31 in helder B. Terwijl er in de wereld zoveel Sjostakovitsj-kenners zijn die zelfs denken te weten wat hij elke nachts heeft gedroomd, wisten ze niet dat die ouverture voor ballet eigenlijk bedoeld is als filmmuziek.'