Met haar onverschrokken, sensitieve films behoort Claire Denis tot de belangrijkste Europese filmauteurs van dit moment. Aan de hand van filmfragmenten uit haar werk bespreekt zij haar opmerkelijke filmcarrière, met speciale aandacht voor haar nieuwste speelfilm: High Life.

Claire Denis, geboren in Parijs in 1946, debuteerde met de film Chocolat (1988), geïnspireerd op een periode uit haar jeugd die ze doorbracht in West-Afrika. De koloniale erfenis en de onzichtbare lijnen die mensen scheiden blijven thema's in de films van Denis, zoals White Material en Beau Travail.

Denis begint haar masterclass met lof over de acteur Robert Pattinson, die de hoofdrol vertolkt in High Life. Tijdens het voorbereiden op de opnames vond ze de acteur ‘te jong en te iconisch’ om de rol te kunnen spelen, maar Pattinson gaf niet op. Hij bezocht haar iedere dag en zei ‘Ik word iedere dag ouder!’ Uiteindelijk geeft Denis toe dat ze de film niet zonder hem had kunnen maken.

Ze benoemt dat High Life niet chronologisch verloopt, het start op een vreemd moment middenin het verhaal. Het moment dat Denis kiest als openingsscène is naar eigen zeggen ‘precious’. Het moment geeft een gevoel weer, een gemoedstoestand. Tegelijkertijd verwart de scène het publiek en dwingt het om de fantasie op de vrije loop te laten, zo vroeg in de film.

Clair Denis brengt spanning in haar films door surrealistische elementen toe te voegen, zowel in beeld, in thema, als in muziek. De regisseur laat tijdens de Masterclass korte fragmenten uit eerder werk zien. In de film Trouble Every Day speelt zich een scène af in het vliegtuig, wat doet denken aan een nachtmerrie ook al is er geen sprake van enge beelden. ‘De muziek en timing van de shots geven aan dat er iets staat te gebeuren’, zegt Denis. ‘Maar zowel de personages als het publiek hebben nog geen idee wat precies.’

‘Seks, geweld en relaties zijn niet altijd zichtbaar,
maar de spanning die erdoor wordt veroorzaakt
is altijd aanwezig.’

Claire Denis

Gevangen in space

Het begon als een grapje, toen een Engelse producent Claire Denis vroeg een Engelstalige film te maken. Denis vond dit alleen een goed idee als ze op een locatie zouden filmen waar het merkwaardig zou zijn als er Frans gesproken zou worden. ‘Bijvoorbeeld in de ruimte’ grapte Claire Denis. ‘Want daar wordt enkel Engels en Russisch gesproken.’ Na een jarenlange tijd waarin Denis op zoek ging naar financiering, is het grapje realiteit geworden.

‘Het ruimteschip is een ruimte-gevangenis buiten ons zonnestelsel,’ begint Claire Denis als ze het plot van High Life uitlegt. ‘De hoofdrolspeler is een ter dood veroordeelde gevangene, die op een andere manier voor de dood kiest door met de ruimtemissie mee te gaan.’

Julliete Binoch en Robert Pattinson in High Rise

Voorbereiden op improvisatie

De films van Claire Denis zijn vaak een combinatie van tederheid en geweld, dit is ook in High Life te zien. ‘Ik weet niet hoe deze combinatie tot stand is gekomen,’ geeft de regisseur toe. ‘Seks, geweld en relaties zijn niet altijd zichtbaar, maar de spanning die erdoor wordt veroorzaakt is altijd aanwezig.’ In de film worden de gedetineerden uitgebuit als proefkonijnen in de seksuele experimenten van hun arts (Juliette Binoche).

Claire Denis is naar eigen zeggen geen improviserende regisseur, ze heeft graag haar plan vooraf al helemaal uitgedacht. Samen met de acteurs gaat Denis op zoek naar emoties en gemoedstoestanden die passen bij het script. De bewegingen die de acteurs maken zijn vervolgens niet gechoreografeerd, Denis geeft de acteurs ruimte voor eigen inbreng. ‘Eigenlijk is de camera de choreograaf, deze maakt de meest magische bewegingen’, aldus Claire Denis.

Meer over Carlos Reygadas