High Life is de eerste geheel Engelstalige film van de Franse filmdiva Claire Denis: science fiction over de laatste mensen, gerecycled in de ruimte.

Er is een verhaal dat vaak wordt verteld over de Franse filmauteur Claire Denis (1946). Daarin zit de kleine Claire opgesloten in een container, omringd door leeuwen. Haar ouders stopten haar daarin toen ze ergens begin jaren vijftig met autopech strandden in de wildernis van Kameroen. Claire is nog te jong om te beseffen hoe link de leeuwen zijn; ze ziet een stel schitterende beesten. Wel is ze bang om te stikken in de zwarte, metalen schuilplaats. Tegelijkertijd voelt ze zich er vrij, alsof ze zich in een andere dimensie bevindt, waarin alleen haar interpretatie van de buitenwereld telt. En dat beeld is altijd ambigu, getuige haar films die niet op verklaringen uit zijn, als wel op het overdragen van een gevoel.

Toen het verhaal later werd rondverteld in de koloniale gemeenschap waartoe haar ouders behoorden, groeiden de angstige uren in de container uit tot dagen, weken zelfs. De suggestie van een interviewster dat het verhaal zich leende voor een film, wimpelde Denis in 2011 nog weg als technisch te ingewikkeld en inhoudelijk te anekdotisch. Maar wie nu High Life ziet – de eerste volledig Engelstalige film van Denis, met Robert Pattinson en Juliette Binoche in de hoofdrollen – over een stel ter dood veroordeelde criminelen in een ruimteschip dat al jaren onderweg is richting een zwart gat, bekruipt het gevoel dat ze er alsnog mee aan de slag is gegaan.

Niet alleen is Denis’ als een zeecontainer ogende ruimteschip de ultieme gevangenis; hij oogt ook als een filmprojector die zijn lichtbundels de ruimte inwerpt. Maar het oneindige, onontgonnen zwart waarop de mensheid zijn heroïsche verhalen projecteert, absorbeert dat licht en stuurt dodelijke straling retour. ‘Mijn idee van glorie was bullshit,’ laat Denis een van haar personages in High Life zeggen als hij zich realiseert dat er geen weg terug is. Die uitspraak voert terug op een van de belangrijkste stokpaardjes van Denis: dat verlangen naar iets dat buiten jezelf ligt, steevast leidt tot geweld; of het nou om seksuele begeerte gaat of om het planten van een vlag.

'Een losgeslagen kiem vol bloed, zweet, spuug, sperma en tranen'

Karin Wolfs

Juliette Binoche en Robert Pattinson in High Life

Film gebruikt Denis als een medium voor wat in het dagelijks leven onzichtbaar blijft of onder de mat wordt geschoven; van marginale figuren aan de rand van de maatschappij tot aan seksualiteit gerelateerde taboes en ongemakkelijke waarheden. Daar ontwikkelde ze voelsprieten voor tijdens haar jeugd in Afrika, waar ze opgroeide onder een koloniaal systeem dat op zijn laatste benen liep.

Als wit kind op een zwart continent voelde ze zich vaak misplaatst, maar toen ze op haar veertiende plots terugkeerde naar Parijs, arriveerde ze in een land waar ze evenmin thuis was. Doodongelukkig was ze toen ze een blauwe maandag economie studeerde, waarin haar vader haar graag zag slagen. Op haar negentiende ontsnapte ze aan de verwachtingen van haar ouders door te trouwen met een ruim tien jaar oudere fotograaf. Vervolgens belandde ze op de Parijse filmopleiding IDHEC, waarna ze een tijdlang werkte als regie-assistent voor onder andere Jacques Rivette, Wim Wenders en Jim Jarmusch voor ze eind jaren tachtig aan haar eerste eigen filmverhaal begon.

Ze scheidde om nooit te hertrouwen en vond haar nomadisch bestaan als filmer te instabiel om aan kinderen te beginnen. Wel is ze verknocht aan een stel min of meer vaste medewerkers, waartoe onder andere cameravrouw Agnès Godard, scenarist Jean-Pol Fargeau, muzikant Stuart Staples (Thindersticks) en acteur Alex Descas behoren. Maar noem dat geen familie, want dat is in Denis’ universum een veel te dwingend concept. Vrijheid is wat hen bindt, ook al gedraagt Denis zich op de set soms als een onuitstaanbaar, gefrustreerd beest.

Zo is het schip in High Life de ultieme zwarte doos van filmauteur Claire Denis: een losgeslagen kiem vol bloed, zweet, spuug, sperma en tranen. Een proefopstelling waarin een vruchtbaarheidsarts - of is het een heks? - obsessief leven probeert te kweken in een sterrenstelsel dat als een baarmoeder oogt. Waarin het zwarte gat zowel een zinloze missie symboliseert als een potentiële geboortetunnel voor een nieuwe mensheid.

Meer IFFR 2019