VSB genomineerde: Hester Knibbe

Hester Knibbe is dichter. De VSB Jury nomineerde haar met de bundel Archaïsch de dieren en schreef: 'In haar zuivere, vloeiende gedichten brengt Knibbe de rituelen in kaart waarmee we onze kwetsbaarheid trachten te bezweren en de wereld vergeefs trachten in te dammen'. Maar wat vindt de jonge garde dichters en denkers daar eigenlijk van?

'waar zetelt wat bezint'

Een tijd-open ruimte, nu is voorbijbels, Oudgrieks is nu, statig, Kaïn-schuld en schaamte, geschiedschrijving, reikend naar het al-begin, van ver af / van buitenaf, heilig, rauw, lichamelijk, bloederig, gewelddadig, gelaten, nuchter, droog, van het hoofd ('catharsis, genezing? eerst naar het badhuis je oren wassen')

Het menselijke dier, de dierlijke mens, handelingen, woorden en veiligheid zoeken, onzekerheid, twijfel, angst: Knibbe zoekt in Archaïsch de dieren naar de basis van de menselijkheid, die ze tussen de dieren zoekt, in het paradijs voor het begin van de wereldreligies. Het ingewikkelde begin van die worstelende mens werpt zijn schaduw vooruit op alle volgende generaties. Tot nu, in het doorgeven van het leven van moeder op kind, benadrukt Knibbe fouten en zwaktes van de mens. Het is een pessimistische bundel, maar hoopvol in de laatste cyclus: er is altijd een nieuw begin mogelijk. Met een bezwerende stem zoekt Knibbe (voor de zwakte van mens én dier) troost en vergeving..

De bundel van Hester Knibbe is bezwerend en helder van toon. De bundel toont zonder opsmuk schaamte, schuld, het lot, de liefde en de mens in pogingen om daarmee om te gaan. Liefde bijvoorbeeld, ‘Liefde, ja er zit altijd een lichaam aan vast en dat maakt het en maakt, maakt het soms lastig’. De bundel staat vol sterke regels, tegelijkertijd weet Knibbe knap een mythische, religieuze en heldere toon te combineren. ‘Schulp/is een woord als schuld, de kom waarin elk/rondkruipt’.

Gezien haar onderwerpskeuze is Hester Knibbe van de genomineerden de meest traditionele dichter; ze mythologiseert graag religieuze en klassieke onderwerpen, zonder overigens stichtelijk te worden. In Archaïsch de dieren behandelt Knibbe bijvoorbeeld de Bijbelse figuur Kaïn en neemt ons mee naar Thebe. Haar geheimtaal is weinig melodieus en metrisch, en laat zich zonder veel inspanning een heel eind ontsluiten. Zo is 'een zeedier met meer dan zeven tentakels' natuurlijk een octopus. Was ik een octopus', parafraseer ik Knibbe in de reeks 'Zog', 'dan had ik armen genoeg om mijn in koffers de opgesloten foto's van 'mijn jonkies' af te stoffen'. Zijn jonkies herinneringen, verdiensten? Gelukkig rest nog iets om over te mijmeren.

Hester Knibbe schrijft over de mens als oerdier: wat ons drijft en wat ons mens maakt. Met een benijdenswaardig gevoel voor ritme voert ze ons van het begin (‘We wiegden een kind en het schreeuwde’), door het leven (‘We zoogden het toen en het zoog en zoog / de aarde naar binnen’ ) naar het eind (‘er is altijd / een laatste // breken door vlies en schaal’). Het hardop lezen van gedichten uit Archaïsch de dieren laat je dansen van woord tot woord, zweven over witregels en pirouettes draaien rond de afwezige komma’s.

Hester Knibbe levert vakwerk. Zo zie ik het. Maar meer niet. Het idee om een bundel te ijken op stukken uit de bijbel vind ik sleets. Het leest lastig als ik mij niet kan overgeven aan de invalshoek waaruit de bundel is ontstaan. Het is nu eenmaal zo dat bijvoorbeeld het scheppingsverhaal al honderden malen langs is gekomen in gedichten. Wil je daar nog iets origineels mee doen, dan moet je van goede huize komen. Dat dit mijn leesplezier in de weg staat is zonde (pun intended), want het is namelijk wel een erg goede bundel. Ze beheerst haar metrum feilloos, is even meedogenloos als ontwapenend in haar conclusies en zet de mens neer zoals het mij belieft, vol zelfspot. Iemand met haar talent zie ik liever op het randje schrijven, niet tussen de muren van veilige thematiek.