Weleens van Judith Leyster gehoord? Als we haar zelfportret van rond 1630 moeten geloven, had ze donker haar en bruine ogen, een ondeugende lach en een zelfverzekerde toets. In Leysters tijd was het voor vrouwen ongebruikelijk om schilder te zijn, en zo’n vrolijk schilderij als haar nonchalante zelfportret kwam al helemaal nauwelijks voor. Vrouwelijke schilders uit de zeventiende eeuw maakten veelal statige stillevens, geen los geschilderde genrestukken, zoals Leyster dat deed.
Toch is er een goede kans dat haar naam je niet bekend voorkomt. Dat komt omdat Leyster lange tijd door haar mannelijke tijdgenoten – zoals Rembrandt van Rijn – is overschaduwd. Haar zelfportret werd tot voor kort zelfs aan de wereldberoemde Frans Hals toegeschreven. In 1893 werd Leyster herontdekt door kunsthistoricus Cornelis Hofstede de Groot. Maar zo beroemd als Van Rijn en Hals zou ze nooit meer worden.
Zoals Judith Leyster zijn er meer historische personen die met het verstrijken van de tijd uit ons collectieve geheugen zijn verdwenen. Opmerkelijke figuren uit de geschiedenis die net naast de grote namen, maar middenin de stormachtige ontwikkelingen van de wereld stonden. In een nieuwe podcast van de NTR en Babylon Audio Collective (bekend van onder meer De Blankenberge tapes en Er is iets vreemds gebeurd) vertellen podcastmakers Tom Hofland en Pascal van der Hulst het verhaal van tien van zulke Obscure figuren die met terugwerkende kracht een plekje voor het voetlicht verdienen.
Neem bijvoorbeeld atlete Foekje Dillema, die het ondanks haar onnavolgbare sprintsnelheid moest afleggen tegen concurrent Fanny Blankers-Koen. Of Maria van Antwerpen, die zich in de achttiende eeuw voordeed als man om zo dienst te kunnen nemen in het leger. Of huisarts en antropoloog Arie de Froe, die de nationaalsocialistische rassenleer van de nazi’s tegen hen gebruikte, om zo Portugese Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog voor deportatie te behoeden.
Obscure figuren telt tien afleveringen van elk zo’n tien minuten lang, en vanwege de fijne vertelstructuur en het meeslepende sounddesign is de hele reeks prima in een middag te bingen. De verhalen zijn interessant en gebaseerd op gedegen onderzoek, al zet juist dat laatste wel aan het denken. Iedereen die weleens in een archief heeft rondgeneusd, weet: wie écht in de vergetelheid raakt, krijg je daar ook niet meer uit. Dat er zo veel over deze historische figuren te vertellen valt, maakt hun obscuriteit – zoals de makers zelf ook toegeven – relatief.