VPRO Podcastgids: moord en diefstal in de kunst

Ana Mendieta werd in 1948 geboren in de Cubaanse hoofdstad Havana. Als kind kwam ze naar de Verenigde Staten, waar ze snel haar roeping vond in de kunstwereld. Ze maakte baanbrekend, provocatief werk, waarbij ze vaak gebruik maakte van materialen uit de natuur, haar eigen lichaam en bijvoorbeeld varkensbloed. In de New Yorkse kunstscene was ze een graag geziene gangmaker. Ze was getrouwd met de dertien jaar oudere Carl André, een gearriveerd boegbeeld van de minimalistische kunststroming. 

In 1985 kwam haar leven abrupt tot een eind. Ze was door haar echtgenoot van de 34ste verdieping uit een raam gegooid. Daarmee spoilen we niets van de podcast Death of an Artist, want dit is algemeen bekend. Wat de podcast wel probeert uit de zoeken, is tegen welke achtergrond de fatale val plaatsvond, en hoe het kan dat André nooit is veroordeeld en hij zelfs nog steeds een gevierde kunstenaar is. 

De verteller is kunsthistoricus en curator Helen Molesworth, die alles van de kunstwereld weet en veel betrokkenen heeft gesproken. De podcast weet goed te duiden hoe de verhoudingen liggen, zonder goed te praten dat de inmiddels 87-jarige moordenaar nog steeds vrij rondloopt. 

En daar waren Serial en The New York Times ineens met een mini-seizoen van drie delen, gemaakt door Nancy Updike. Deze legendarische journalist werkte decennia bij This American Life en laat ons met We Were Three zien hoe het moet: een hartverscheurend verhaal maken dat hyperpersoonlijk is en tegelijk veel zegt over de maatschappij waarin we leven.

Dichter Rachel McKibbens verloor eind vorig jaar zowel haar vader als haar broer aan Covid-19. Ze hadden vaccinatie en behandeling geweigerd. Omdat ze aan de andere kant van het land woonden, moet ze achteraf aan de hand van sms'jes reconstrueren wat er precies is gebeurd. Vervolgens ontvouwt zich de wrange geschiedenis van het kleine gezin, vol geweld, alcoholisme en ruzie. Updike spaart haar hoofdpersonen niet, maar laat ze juist daarmee in hun waarde. Peter junior en senior waren niet enkel doorgeslagen wappies, Rachel is niet alleen een slachtoffer. Ze laat ook zien hoe het allemaal zo ver heeft kunnen komen. Let ook op de prachtige soundtrack van Soccer Mommy.

In 1984 werden er uit een galerie in Nuenen drie schilderijen van de Friese schilder Jopie Huisman gestolen. De kunstenaar was er kapot van; hij was zo gehecht aan zijn werk dat hij het zelfs niet wilde verkopen. Hoewel er allerlei geruchten de ronde deden, zijn de schilderijen nooit teruggevonden. Een mooi onderwerp voor Simon Heijmans en Marion Oskamp, bekend van de hit Brand in het Landhuis. Ze maken er en spannend kunstroofmysterie van, waarbij ook (een paar) nieuwe feiten aan het licht komen.

Het ‘inkijkje in besloten geloofsgemeenschappen’ is een steeds verder uitdijend podcastgenre aan het worden. Maarten Dallinga doet een duit in het zakje met deze serie voor Omroep Gelderland over de reformatorische gemeenschap in die provincie. De podcastmaker pakte het grondig aan; zo logeerde hij een heel weekend bij een refo-gezin, terwijl ze allemaal constant een microfoontje droegen.

Dat levert openhartige gesprekken op, waarbij ook de maker zijn eigen onzekerheden toont. Hij maakt zich namelijk zorgen over de reacties op het feit dat hij homoseksueel is.
Dallinga, die eerder series maakte over suïcide en chronische ziekte, is een integere journalist met een oprechte interesse. Tegelijkertijd is hij wel ontzettend serieus, en dat geeft deze serie misschien juist iets te veel gewicht.