Het leiden van virtuele levens kan de leegte opvullen die het alledaagse bestaan nu eenmaal met zich meebrengt. Drie lange, Amerikaanse documentaires. Winnebago Man, We Live In Public en Talhotblond tonen op verschillende manieren de verlokkingen, zegeningen en gevaren van de virtuele wereld.

Ach, wij mensen. Voortdurend bezig met onze zoektocht naar zin en liefde. Want vooral dat laatste zorgt ervoor dat we, al is het maar even, kunnen ontsnappen aan de grote innerlijke leegte waarvan wij denkende wezens ons nu eenmaal bewust zijn.
Nooit eerder was het zo eenvoudig om tientallen, zo niet honderden vrienden te hebben en een omvangrijk zakelijk netwerk, om onze fantasieën over alter ego’s gedetailleerd uit te leven. Om niet eenzaam te hoeven zijn. Toch?

Over de vraag of het leiden van virtuele levens inderdaad de weg naar verlossing of van geluk is, gaan drie lange, Amerikaanse documentaires. Winnebago Man, We Live In Public en Talhotblond tonen op verschillende manieren de verlokkingen, zegeningen en gevaren van de virtuele wereld. Want al dat getik van conversaties op toetsenborden en het vanachter je beeldscherm leggen van contacten mag misschien terwijl je ermee bezig bent vleugels geven, als de apparatuur uitstaat ben je weer net zo alleen als je was.
Hoewel: niet altijd. Soms overlappen de (veronderstelde) echte en elektronische wereld elkaar. Bijvoorbeeld door een ontmoeting in cyberspace om te zetten in het afspreken met een mens van vlees en bloed. Wat niet wil zeggen dat dat vervolgens voor alle betrokkenen goed afloopt.

Talhotblond

Neem nu Talhotblond. Daar verliest de achttienjarige Jessie haar virtuele maagdelijkheid aan de marinier Tommy. Denkt ze. Zij ontmoeten elkaar in een chatroom, hun chatsessies worden allengs vertrouwelijker en spannender, zij stuurt hem rode panty’s, hij vraagt haar ten huwelijk. Maar… Hij is niet wie hij pretendeert te zijn. Thomas Montgomery blijkt een ex-marinier van vijfenveertig en vader van twee tienerdochters. Hij heeft een vrouw en een gewone baan, en zijn midlifecrisis manifesteert zich door het virtueel uitleven van zijn gefnuikte mariniersambities en een stoer jongemannenleven.

Op zich geen verrassende gegevens. Wat Talhotblond uittilt boven het geijkte, is de gedurfde invalshoek van de vermeende verteller van het verhaal:Brian; naast Jessie en Tommy de derde hoofdpersoon binnen een uit de hand lopende driehoeksverhouding. Langzaam ontvouwt zich in de film de door onder andere een psycholoog en aanklager geduide chaos en ellende in het echte bestaan van de drie internetchatters, als gevolg van de risico’s die ze nemen als ze zich in hun virtuele levens onkwetsbaar wanen. Die levens lijken soms echter, of in elk geval aantrekkelijker, dan de realiteit waarin ze elke dag op tijd opstaan en braaf naar hun werk gaan, met alle ontluisterende gevolgen van dien.

Seks, wc-scènes en gezamenlijke maaltijden
Josh Harris kan erover meepraten, zo bewijst We Live In Public. Hij was een van de internetpioniers die begin jaren negentig in razend tempo miljonair werd. Harris herkende direct de mogelijkheden van dit nieuwe communicatiemiddel en verzon van alles om mensen mondiaal met elkaar te verbinden. Zijn introductiefeesten rondom nieuwe vindingen waren legendarisch, met vaste ingrediënten als topmodellen gezeten op de schoten van nerds achter beeldschermen. De Warhol van web-tv, dat was Harris.

Was ja, want zijn gloriejaren zijn voorbij. Harris’ geld gleed als zand door zijn vingers, met name als gevolg van twee projecten die de internetwereld en die van de echte mensen tot een en dezelfde maakten. Het ene was de inrichting van een hotel waarin gasten zich rond de millenniumwisseling een maand lang lieten opsluiten. Alles achter de deuren was gratis, wat Harris ervoor in ruil kreeg waren de opnamen die hij vierentwintig uur per dag van de bewoners maakte . Een Big Brother avant la lettre, met behalve veel seks, wc-scènes en gezamenlijke maaltijden, voor elke gast een klein hokje met een beeldscherm, camera en computer, waar iedereen zijn privé-tv-zender vulde en voortdurend kon zien wat de anderen deden.

Harris was een poppenspeler. Hij creëerde een gevaarlijk podium waar de touwtjes dusdanig verstrikt raakten dat de psychische gevolgen dramatisch waren.
Maar Harris was na zijn hotelexperiment nog niet uitgekeken op dit nieuwe speeltje. Hij liet in zijn eigen huis overal camera’s ophangen zodat het leven van hem en zijn (eerste echte) vriendin voor de rest van de wereld dag en nacht te volgen was.
Je voortdurend bewust weten van de ogen van een ander doet rare dingen met een mens . Alles wordt een scène, jijzelf voortdurend een acteur. Het verbaast dan ook niet dat we Harris op een dag terugvinden in een boomgaard, communicerend met de appelbomen.

Winnebago Man

Boze- buiencompilatie
Dat internet zowel tot uitholling als een mogelijk begin van opvulling kan leiden bewijst Winnebago Man. Jaren geleden vond Ben Steinbauer ergens in de uitverkoop een videoband die hem nieuwsgierig maakte naar Jack Rebney. Rebney is op de band te zien tijdens de opnames voor een commercial voor campermerk Winnebago. De uiteindelijke promotiefilm toont een vriendelijke man die ons informeert over de pluspunten van de reisbus, maar zodra de officiële camera uitging kwam er iemand tevoorschijn die woedend was op alles en iedereen en non-stop ‘fucks’ de lucht in slingerde.

Boos en gefrustreerd zijn we allemaal wel eens, maar die momenten blijven meestal veilig verstopt achter voordeuren of in behandelkamers. Rebney maakt onze collectieve wanhoop zichtbaar.
Alleen: dat deed hij niet zelf. De crew liet de camera stiekem aanstaan en maakte na de opnameperiode een boze- buiencompilatie voor eigen gebruik. Leuk voor later. Maar de band ging zwerven, kostte Rebney zijn baan en ging een eigen leven leiden op internet. The angriest man in the world alias Winnebago Man werd via YouTube een fenomeen.

Regisseur Steinbauer gaat op zoek naar de mens achter de furie, en leert dat ongevraagde internetroem diepe vernedering tot gevolg kan hebben. Het gevoel uitgelachen te worden door de hele wereld. Zie dan nog maar eens geestelijk gezond te blijven.

Uiteindelijk blijkt diezelfde faam een reikende hand, als Rebney zich laat overhalen als hoofdgast op het Found Footage Festival te verschijnen. De ene na de andere fan bedankt hem, Rebney’s woede geeft troost tijdens moeilijke momenten. Die honende buitenwereld blijkt te bestaan uit gewone mensen die net als Rebney zo nu en dan tobben met het leven zoals het is.

Het gevolg: Rebney voelt zich op de valreep minder alleen. Juist door zichtbaar te zijn geworden als een ongecensureerd mens, door achter dat sociaal wenselijke en geaccepteerde voorkomen vandaan te stappen, heeft hij contact gemaakt. Echt contact.

Winnebago Man. USA, 87 min. Ben Steinbauer.
We Live in Public. USA, 90 min. Ondi Timoner.
Talhotblond. USA, 83 min. Barbara Schroeder.