Bereid u voor op heftige discussies dit jaar op het IDFA. Prominente gast is
de Israëlische filmmaker Eyal Sivan, die naast zijn eigen werk een selectie van
tien favoriete documentaires zal presenteren. Sivan, tevens essayist en docent
sociale wetenschappen aan een Londense universiteit, is in Israël een omstreden
figuur, omdat hij zich in zijn werk oordelend uitlaat over de geschiedenis van
de staat Israël en het zionisme.
Terugkerend thema in zijn
documentaires is het collectieve geheugen, en de manier waarop dat door politiek
en media wordt gemanipuleerd. Ironisch genoeg kreeg hij zelf ook verwijten van
manipulatie naar aanleiding van een kritische film over het Eichmann-proces (The
Specialist, 1999), waarin hij historische beelden bedrieglijk zou hebben
gemonteerd.
Hoewel de Israëlische Top 10-gast Eyal Sivan internationaal werd uitgemaakt voor antisemiet en diverse doodsbedreigingen ontving naar aanleiding van zijn films, bleef hij controversiële onderwerpen aansnijden.
De zaak speelde hoog op: Sivan werd internationaal uitgemaakt voor antisemiet en ontving diverse doodsbedreigingen. Hoewel hij vervolgens een aantal films buiten Israël maakte ( onder meer I Love You All over het DDR-regime), bleef hij controversiële onderwerpen aansnijden.
In 2002 reisde hij samen met de Palestijnse collega-filmer Michel Khleifi langs de grenzen waarmee Palestina in 1947 door de VN was opgedeeld in twee staten. De emotionele gesprekken die ze onderweg voerden met Joden en Palestijnen staan aan de basis van de film Route 181, Fragments of a Journey in Palestine-Israel, die in 2003 op het IDFA te zien was.
Sivans nieuwe productie Jaffa, The Orange Clockwork is opnieuw een uitgesproken pamflet tegen het zionisme. Centraal staat de Jaffa-sinaasappel, die door opgevoerde historici, schrijvers en andere experts wordt gepresenteerd als symbool van Israëlisch kolonialisme. In de docu is veel historisch beeldmateriaal verwerkt, wat al bij voorbaat voor ophef zorgde, omdat de regisseur tot ongenoegen van zijn critici met overheidssubsidie de staatsarchieven in mocht.
Jaffa, The Orange's Clockwork
Zoals kon worden verwacht, sluiten de films die Eyal Sivan voor zijn top tien
uitkoos thematisch nauw aan op zijn eigen werk. Hitler, connais pas gaat over
Franse jongeren die twintig jaar na dato de Tweede Wereldoorlog afdoen als een
stoffig onderwerp voor hun ouders. In The Memory of Justice worden de vage
grenzen van schuld en rechtvaardigheid in oorlogstijd tegen het licht gehouden,
en de experimentele film Ici et ailleurs van Jean-Luc Godard begint als
propagandafilm in opdracht van de PLO, waar vervolgens een inhoudelijke draai
aan wordt gegeven. Verder blijkt Sivan gecharmeerd van Nederlandse
documentairehelden als Joris Ivens en Johan van der Keuken.
De complete top tien van Eyal Sivan:
Blind kind, Johan van
der Keuken (1964)
Ici et ailleurs, Jean-Luc Godard (1976)
Hitler,
connais pas, Bertrand Blier (1963)
Ma’loul, Michel Khleifi (1985)
The Memory of Justice, by Marcel Ophüls (1976)
Moeder Dao, de
schildpadgelijkende, Vincent Monnikendam (1995)
Testimonies, Ido Sela (
1993)
Punishment Park, Peter Watkins (1971)
Philips Radio, Joris
Ivens (1931)
S21, La machine de mort khmère rouge, Rithy Panh (2003)