Nieuwe serie op NPO 3: Sihame

Hoe wenselijk is het om voor eigen rechter te spelen? In de film- en tv-geschiedenis zijn talloze producties die op allerlei manieren met die vraag spelen. Denk aan de rouwdouwer die een tragisch verlies alleen kan verwerken door op gruwelijke wijze wraak te nemen (John Wick, Death Wish). Of neem de wreker die juist gemotiveerd wordt door andermans onrecht (The Equalizer). En dan hebben we nog de gewone man of vrouw die na een heftig incident in de steek is gelaten door de rechterlijke macht en/of de samenleving en daarom het heft in eigen hand neemt (Promising Young Woman, The Brave One).

De achttienjarige Sihame (Ahlaam Teghadouini) past vooral in die laatste categorie. Sihame (spreek uit: sihem) is slachtoffer geworden van online-exposing, oftewel: het ongewenst verspreiden van seksueel getint beeldmateriaal. In het geval van Sihame is het materiaal verspreid door een ex-vriendje dat samen met een paar andere jongens munt probeert te slaan uit het exposen van jonge meiden en vrouwen.

Dit hakt er behoorlijk in, zo blijkt uit de openingsminuten van deze nieuwe achtdelige KRO-NCRV-serie, ontsproten aan het brein van Mocro Maffia-bedenker Achmed Akkabi. We ontmoeten Sihame nadat ze net een jaar heeft doorgebracht in jeugddetentie. De daders gingen vrijuit, maar Sihame moest na een vechtpartij een jaar brommen. En nu moet ze óók nog eens terugkeren naar de wereld die haar zo heeft beschadigd. Haar reclasseringsambtenaar stelt nog voor haar laatste schooljaar af te maken, maar voor Sihame is dat geen optie. Het enige waar ze oren naar heeft, is een betrekking als afwasser. De ambtenaar probeert haar nog over te halen: zij ziet in Sihame een slimme jonge vrouw die veel meer kan. Maar haar woorden zijn gericht aan dovemansoren.

Wat het extra pijnlijk maakt, is dat we in flashbacks zien dat Sihame nog niet zo lang geleden een vrolijke, jonge vrouw was die psycholoog wilde worden. Maar van die droom is niets meer over. Een terugkeer naar het normale leven is ook nagenoeg onmogelijk omdat de daders nog vrij rondlopen en bovendien elke dag nieuwe slachtoffers maken. Maar als Sihame opnieuw wordt geïntimideerd op straat, besluit ze het heft in eigen hand te nemen en wraak te nemen op alle betrokkenen. En dat loopt niet bepaald goed af, want aan het eind van de eerste aflevering kleeft er al bloed aan haar handen.

En zo zien we hoe Sihame steeds iets verder gaat in haar wraakacties, omdat ze niet langer alleen maar een slachtoffer wil zijn. Het is precies wat debuterend fictieregisseur Lisette Donkersloot (samen met Shamira Raphaela verantwoordelijk voor de regie van de serie) aansprak in het verhaal, vertelt ze in een telefonisch interview. ‘Sihame komt op een krachtige manier voor zichzelf op nadat haar onrecht is aangedaan. Daarbij vind ik het minder relevant hoe immoreel haar gedrag precies is, ik vind het vooral belangrijk dat een slachtoffer zich niet altijd per se hoeft op te stellen als een slachtoffer. Voor ons is het heel belangrijk dat dit personage de slachtofferrol ontstijgt, omdat we dat gewoon veel te weinig zien bij vrouwelijke hoofdpersonages. Ik wil natuurlijk absoluut geen lans breken voor haar aanpak, maar ik vind het wel heel interessant om te zien hoe Sihame omgaat met het onrecht dat haar is aangedaan.’

Voor de duidelijkheid: jullie betogen niet dat een slachtoffer op deze manier zou moeten handelen?
Donkersloot: ‘Deze serie is inderdaad géén handleiding, er is ook helemaal geen handleiding voor omgaan met exposing. Dit kan zó levensbepalend en heftig zijn dat het moeilijk is om de precieze consequenties in te schatten. We willen met de serie vooral de extreme gevolgen van exposing benadrukken en laten zien tot hoeveel pijn en wraakgevoelens dit kan leiden. In het geval van Sihame manifesteren die wraakgevoelens zich op een vrij extreme manier, maar die woede kan natuurlijk op allerlei manieren naar buiten komen.’

Toch zullen de wraakacties van Sihame ongetwijfeld ook op ongemak stuiten bij sommige kijkers. Hoe kijk je daar tegenaan?
‘Toen ik de scripts van de eerste twee afleveringen las, wist ik meteen dat mensen het óf geweldig zouden vinden, óf zouden vinden dat het veel te ver gaat. Voor mij is het vooral van belang dat het verhaal de extremiteit en effecten van exposing onderstreept en ook laat zien dat een vrouwelijk hoofdpersonage een heel andere koers kan kiezen dan we gewend zijn. Negatieve reacties zijn daarbij waarschijnlijk onvermijdelijk, maar uiteindelijk kunnen we toch niet iedereen tevreden stellen.’

En die reacties helpen wellicht júist om een debat in gang te zetten, toch?
‘Dat is wat de serie volgens mij ook zo interessant maakt: het verhaal prikkelt en zal zowel negatieve als positieve gevoelens oproepen. Maar ik hoop vooral dat er door de serie een breder bewustzijn ontstaat. Ik wist voorafgaand aan de productie ook niet dat dit op zó’n grote schaal gebeurde en dat er hele Telegramgroepen zijn waar tienduizenden mensen onderling beelden uitwisselen. Voor hen lijkt dit misschien een spelletje, maar de gevolgen voor jonge vrouwen zijn echt immens. Daarom is dit ook geen onderwerp dat je met een fluwelen handschoen moet aanpakken. Doe je dat wel, dan denk ik dat veel mensen er toch te makkelijk mee zullen omgaan. Dat gebeurt in het echte leven al te vaak, want veel mensen vinden dat die meiden zich niet zo moeten aanstellen of dat ze het zelf hebben veroorzaakt. Als je dit op een mildere manier visualiseert, heeft het uiteindelijk véél minder impact.’