Heb je ondanks de aanstormende lente toch nog zin om even lekker te klappertanden? Bekijk dan deze ijskoude boeken.

Deze flutwinter zit er meteorologisch beschouwd op. Wie de afgelopen maanden tandenknarsend heeft zitten wachten op sneeuw en ijs kan zijn heil zoeken in de literatuur. 

Flessenpost uit Reykjavik

Laura Broekhuysen

In IJsland, het land waar kinderen in de pauze op het schoolplein niet kunnen voetballen omdat de bal steeds wegwaait, waar mensen ook ijs eten als het buiten vriest en waar vrijwel al je vrienden en familie op een steenworp afstand wonen, woont Laura Broekhuysen. Ze is vioollerares, heeft twee jonge kinderen en is getrouwd met een IJslander.

In Winter-IJsland deed ze al prachtig verslag van haar kennismaking met IJsland, in Flessenpost uit Reykjavik (Querido) lezen we hoe het haar verder verging. Hoe ze er niet in slaagt een rolmodel voor haar zesjarige dochter te zijn omdat ze niet weet hoe je je in dit land dient te gedragen en als gevolg daarvan faalt, stuntelt en ‘drietalig bloost’.

Winter IJsland

Laura Broekhuysen

‘Zoals je in een gezicht die ene moedervlek fixeert, zo staar je in de baai naar een enkele boot,’ aldus Laura Broekhuysen in Winter-IJsland (Querido). De ondertitel van dit kleine boekje met poëtische schetsen over het leven in IJsland luidt: Mijn eerste jaar in een verlaten fjord. Met haar IJslandse man en hun dochtertje van twee betrekt ze een houten huis met vier hectare onontgonnen grond.

Geen buren binnen gehoorsafstand, de gang naar de brievenbus is niet zomaar gemaakt. Broekhuysen publiceerde haar impressies van het barre IJslandse bestaan eerder op de website van de Revisor. Het zijn beeldende stukjes die vooral de moeite waard zijn wanneer ze haar neiging tot mooischrijverij weet te bedwingen en haar scherpe observaties droog noteert.

Een vrouw in de poolnacht

Christiane Ritter

Als Christiane Ritter op een snikhete julidag afscheid neemt van haar familie heeft ze nog geen idee dat ze een maand of wat later in haar eentje berenvallen controleert, bedorven zeehond eet en medicinale alcohol met frambozensap drinkt om het nieuwe jaar in te luiden.

In 1934 vertrok Ritter vanuit Oostenrijk naar Spitsbergen om zich bij echtgenoot Hermann te voegen, die poolonderzoeker is. In de klassieker Een vrouw in de poolnacht (Querido Fosfor) doet Ritter laconiek verslag van het jaar dat ze doorbracht in een primitieve hut. Ze hakt hout, doet de was bij 45 graden vorst en naait gordijnen zodat de beren niet naar binnen kunnen kijken, maar het is de duisternis die haar werkelijk bang maakt. 

In de kou

Travis Mulhauser

Percy is zestien jaar en op zoek naar haar moeder. Die is, na een paar nuchtere maanden, weer eens verdwenen. Tijdens die zoektocht stuit Percy op een huilende baby, die ze meeneemt. Travis Mulhauser heeft in zijn debuutroman In de kou (Ambo/Anthos) maar weinig pagina’s nodig om je de ijskoude heuvels van Michigan in te trekken.

Na vijf minuten lezen baggert Percy al door de sneeuw, zonder jas, met een wildvreemde baby onder haar hoodie. Denk aan de gebroeders Coen en Quentin Tarantino, aan Annie Proulx en Willie Vlautin en je hebt de sfeer te pakken waarin dit verhaal zich afspeelt. Een verhaal vol verslaafde mislukkelingen, vastgelopen pick-ups en sneeuwstormen waarin tedere momenten en gitzwarte humor elkaar knap in evenwicht houden.

Het ijspaleis

Tarjei Vesaas

Van de Noor Tarjei Vesaas (1897-1970), bij leven vaak genoemd als kanshebber voor de Nobelprijs Literatuur, is na het succes van De vogels een tweede roman in vertaling verschenen. In Het ijspaleis (Lebowski) sluit in een Noors dorp de ongewoon sensibele Siss vriendschap met haar nieuwe klasgenoot Unn, een eenkennige wees die bij haar tante is komen wonen.

Nabij het dorp bevindt zich aan de rand van een meer een bevroren waterval, door het aangroeiende ijs omgetoverd tot een wonderlijk doorschijnend, toegankelijk labyrint. Unn raakt in de ban van dit ijspaleis, waarna het noodlot toeslaat en Siss’ wereld instort. In uitgebeende taal toont Vesaas hoe een kinderbrein, overvallen door het onbestaanbare concept dood, in zichzelf opgesloten raakt. 

Onder de paardendeken

Gorki, Poesjkin, Tsjechov, Boenin en Paustovski

In 'Onder de paardendeken' zijn Russische winterverhalen van onder anderen Gorki, Poesjkin, Tsjechov, Boenin en Paustovski gebundeld. ‘Het winterzonnetje dat door de sneeuw en de ijsbloemen op de ramen drong, beefde op de samowar en baadde zijn heldere stralen in het spoelbakje.’ Ja, we zijn in Rusland en het is winter; ideaal jaargetijde om oude Russen te (her)lezen.

Wie wordt afgeschrikt door de omvang van de gemiddelde Russische roman, kan nu bij de samowar kruipen met Onder de paardendeken (Van Oorschot), waarin Russische winterverhalen van onder anderen Gorki, Poesjkin, Tsjechov, Boenin en Paustovski zijn gebundeld. Een bundel die alleen al de moeite waard is vanwege het intens verdrietige ‘De jas’ van Gogol, waarin een kantoorklerk een jaar lang zijn toch al zo bescheiden uitgaven moet terugschroeven om een nieuwe winterjas te kunnen kopen.