Even geen zin in al te veel tekst aan je hoofd? Kies dan eens voor een bladerdiorama, aangrijpende graphic novel, verstripte Carmiggeltcolumns, grafische grapjes, een migratieatlas of geïllustreerde Odysseus.

Middag

Rébecca Dautremer

Vaak kreeg je de neiging het werk van illustratrice en prentenboekenschrijfster Rébecca Dautremer ingelijst aan de muur te hangen. Haar nieuwste uitgave, Middag (Davidsfonds), is een kunstobject dat je graag intact laat. Het verhaal is dat van het Beatrix Potter-achtige konijntje Jacominus Gainsborough dat wacht tot zijn Douce verschijnt op een afspraak in de haven, om twaalf uur precies. Ongeduldige uren, waarin hij zich haar tocht door de stad voorstelt, tot hij haar eindelijk ‘iets’ kan vragen.

De schaarse tekst is teder en raak, maar de beelden stelen opnieuw de show. Opgebouwd uit pagina’s met honderden minutieuze uitsnijdingen is Middag een boek als een kleurrijk bladerdiorama, waar je in 3D doorheen lijkt te dwalen. Verrassend, kwetsbaar, betoverend mooi. 

Weg

Nynke Kuipers

Graphic novels zijn aan deze lezer niet erg besteed, maar comfortzones zijn er om verlaten te worden, dus sloegen we Weg (Nijgh & Van Ditmar) toch maar open. Om het vervolgens pas dicht te slaan toen het uit was. Het verhaal dat Nynke Kuipers optekent, is zielig, eng, spannend en ontroerend. Nyna blikt terug op haar jeugd, die werd getekend door een traumatische gebeurtenis.

Samen met haar dertienjarige zelf graaft ze in haar verleden om erachter te komen hoe ze zo heeft kunnen ontsporen zonder dat iemand ingreep. Nyna ziet eruit als een versimpelde versie van Schanulleke, en ook de andere tekeningen zijn bedrieglijk eenvoudig. Met zo weinig woorden zo’n groot verhaal vertellen, dat zouden meer schrijvers moeten doen.

Haast

Rébecca Dautremer en Stéphane Servant

Twee jaar geleden werden we stil van de weelderige illustraties die Rébecca Dautremer maakte bij Allesandro Baricco’s novelle Zijde. Nu tekent de Française samen met Stéphane Servant voor het soberder, maar daarom niet minder poëtische prentenboek Haast (Davidsfonds).

Een filosofisch sprookje over de met bolhoed en een woud aan benen uitgeruste titelheld, die zijn leven rennend slijt. ‘Nooit hield Haast halt./Zelfs niet om te slapen./Zelfs niet om te dromen./Zelfs niet om van iemand te houden.’ Altijd op de vlucht voor de nachtmerrieschim met scherpe tanden en klauwen die Einde heet. Totdat hij stuit op Berg, die altijd roerloos stilstond om aan datzelfde monster te ontkomen. Een romantische versmelting van contemplatieve rust en energieke reislust volgt, met verrassende gevolgen.

Kronkels

Dick Matena

Achteraf lijkt het onvermijdelijk dat onze nationale literatuurverstripper Dick Matena zich, na romanbewerkingen van onder meer Reve, Wolkers en Elsschot, ooit aan werk van Simon Carmiggelt zou wagen. En, inderdaad, in Kronkels (De Arbeiderspers) past zijn virtuoze sepiarealisme uitstekend bij Carmiggelts weemoedige stadsvignetten. Bij kroegtafereeltjes waarin men praat ‘op de ontspannen raconteurstoon die door het glas wordt teweeggebracht’ of de schrijnende tristesse van een afgewezen hoerenloper.

Verrassender is misschien dat Matena bij het verbeelden van kluchtiger cursiefjes zijn stijl schijnbaar moeiteloos aanpast. In bonter gekleurde pagina’s vol zwierige karikaturen of haast Max und Moritz-achtige eenstrookssprintjes. Een bloemlezing, kortom, die je met een frisse blik doet kijken naar de veelzijdigheid van schrijver én tekenaar.

Stille nacht

Frank Flöthmann

Een blèrend kindeke Jezus dat zijn eigen halo als bijtring krijgt. Het mute-teken in een praatballonnetje om iemand het zwijgen op te leggen. Of die hond die apetrots (en bij nachte) het werk van de herdertjes overneemt.

Het wemelt werkelijk van de geestige details en grafische grappen in Stille nacht (De Wereldbibliotheek), waarin Frank Flöthmann ‘het kerstverhaal zonder woorden’ vertelt. Bij de Duitser, die eerder sprookjes van Grimm in louter beeld ver(/ont)taalde, levert dat een fraaie, inventieve kruising op tussen een Dick Bruna-achtig prentenboek, een rebus en een stripverhaal.

Misschien alvast toepasselijk voor bij het kerstdiner: wanneer de zwangere maagd Maria vertelt dat God de verwekker was, verschijnt in Jozefs gedachtewolkje het pictogram van de nooduitgang.

Avonturen van Odysseus

Daan Remmerts de Vries

De onvolprezen Imme Dros voltooide onlangs haar vertaling van de Ilias, nadat ze in 1991 al de Odyssee onder handen had genomen. Dat laatste deed ook Daan Remmerts de Vries, maar hij richtte zich op jonge lezers. In Avonturen van Odysseus (Hoogland & Van Klaveren) worden de verhalen over lotuseters, cyclopen en sirenen in eigentijdse taal opgediend.

Zo kun je je (klein)kinderen vertrouwd maken met het feit dat Persephone ‘niet iemand is waar je mee kon lachen’ en dat Circe ‘een lekker stuk’ is. De bijzondere kracht van deze uitgave zit hem in de wonderschone illustraties. Achttien tekenaars, onder wie Charlotte Dematons, Fleur van der Weel, Annemarie van Haeringen en Jan Jutte, zorgen samen voor een even modern als klassiek prentenboek.

Migratie

Robin Cohen

Alle ellende in de wereld wordt veroorzaakt doordat mensen niet gewoon thuis kunnen blijven, vond Pascal. Toch heeft die mens zich over de ganse aarde verspreid, daartoe gedwongen (meestal) of geheel uit vrije wil (soms). De lange geschiedenis en het hoe en waarom van die uitwaaiering beschrijft emiritus ontwikkelingsstudies aan Oxford Robin Cohen in Migratie (Fontaine Uitgevers).

Hij doet dit kort maar krachtig in 44 hoofdstukjes, voorzien van sprekende foto's en illustraties en heldere kaarten en grafieken, vanaf onze verre voorouders die vanuit Oost-Afrika op pad gingen tot aan het heden, waarin migratie is opgerekt tot algehele mondiale mobiliteit. Alle vormen en beweegredenen komen voorbij: armoede en repressie, kolonialisme en slavernij, vluchtelingen en gelukzoekers.

Zo mooi anders

diverse illustrator en auteurs

We zien het silhouet van een vrouw op een stoel. Ze kijkt naar buiten, waar de zon ondergaat. De zwarte kat op haar schoot bedelt om aandacht. Het is de verbeelding van een gedicht van Rutger Kopland (eerste regel: ‘Ze wacht met oude thee en oude handen’) door illustrator Doesjka Bramlage.

In Zo mooi anders hebben illustratoren als Annemarie van Haeringen, Ingrid Schubert en Marije Tolman hun favoriete gedicht geïllustreerd en dat heeft een droom van een boek opgeleverd. Een groots prentenboek zonder obligate rijmelarij voor kinderen, maar met volwassen poëzie van Hagar Peeters, Vasalis, Ronelda S. Kamfer en W.B. Yeats. Geef het cadeau, lees het voor in de klas of in bed, plant het zaadje.