Nu de Boekenweek voorbij is, is het tijd om al die aangeschafte boeken daadwerkelijk te gaan lezen. Voor echte freaks is er altijd nog een overtreffende trap: boeken over boeken.

Dagboek van een boekverkoper

Shaun Bythell

In 'Dagboek van een boekverkoper' doet Shaun Bythell verslag van zijn bepaald niet romantische bestaan als eigenaar van een tweedehandswinkel in het Schotse kustplaatsje Wigtown.

Een stel van achter in de zestig, ‘beiden in niets verhullende lycra fietskleding’ probeert af te dingen op ‘vier puntgave Wainwright Lakelands’ in de tweedehandsboekwinkel van Shaun Bythell. Wanneer die weigert nog meer korting te geven vertrekt het stel ‘in een wolk van verongelijktheid’. In Dagboek van een boekverkoper (Thomas Rap) doet Bythell verslag van zijn bepaald niet romantische bestaan als eigenaar van een tweedehandswinkel in het Schotse kustplaatsje Wigtown.

Niet alleen heeft hij te maken met strontvervelende klanten, ook dwarse Jehovaverkoopster Nicky en de vrijwilliger-met-Asperger staan garant voor geestig verwoorde ergernissen. Tussen zijn amusante gemopper door verkoopt hij soms ook wat, zoals The Book of Succesful Fireplaces, aan een man ‘in een onthutsend strakke korte broek’.

De kunst van fictie

James Salter

Een klein literair testament zou je De kunst van fictie (De Bezige Bij) kunnen noemen, de neerslag van drie lezingen die James Salter (1925-2015) een paar maanden voor zijn dood gaf aan de Universiteit van Virginia.

Al klinkt dat pompeuzer dan de associatieve, schijnbaar nonchalante brille die uit dit boekje spreekt rechtvaardigt. Op bijna vaderlijke toon vertelt de oude meester over het maken van aantekeningen, het belang van de eerste zin of de pijn van afwijzingsbrieven. En vooral over de auteurs die hem vormden en waarom die hem zo dierbaar waren.

Over Isaac Babel, bijvoorbeeld, wiens ‘tot een adembenemende intensiteit’ bijgeschaafde zinnen hij ‘als een handvol radium’ noemt. Onbedoeld een rake typering van zijn eigen schitterende stijl, in een bescheiden, aanstekelijke ode aan de literatuur.

Toen boeken nog boeken waren

Jonathan Galassi

Wat is een goed boek? Salingers Holden Caulfield weet het wel: als je na lezing de schrijver wilt bellen. Toen boeken nog boeken waren (AtlasContact) van Jonathan Galassi belooft weinig goeds. Alleen de verkeerde Nederlandse titel al, Muse is de Engelse titel, waarom niet gewoon Muze?

Dan de inhoud: Galassi portretteert in deze liefdesgeschiedenis legendarische Amerikaanse uitgevers, een tijd die definitief voorbij lijkt. Vandaar natuurlijk die Nederlandse titel. Die verkeerd is, omdat het boek weliswaar over een voorbije tijd gaat, maar tegelijkertijd over een verlangen dat altijd blijft, iets gedenkwaardigs scheppen. Daarom zou ik Galassi willen bellen. Omdat hij, die uitgever is en dichter, dat zo mooi verwoordt.

Lezen, een gebruiksaanwijzing

Dirk Leyman

‘Madame Bovary, c’est moi,’ antwoordde Flaubert onveranderlijk op die ene vraag die zoveel lezers hem stelden. Dat blijkt niet het geval. In Lezen, een gebruiksaanwijzing. De wereldliteratuur in vijftig personages (Uitgeverij Polis) beschrijft Dirk Leyman de losbandige levens van Delphine Delamare en Louise Pradier, waarop Flaubert zijn beroemde Emma Bovary inspireerde.

Literair journalist Leyman schreef in De Morgen een jaar lang wekelijks over beroemde literaire personages en de mensen die daar, min of meer, model voor stonden. Van Blauwbaard tot Heathcliff, van Pnin tot Kuifje, van uitvreter Japi tot Tante Tiny uit A.F.Th. van der Heijdens De helleveeg. Voor literatuurliefhebbers is deze schitterende uitgave, door illustrator Brecht Evens voorzien van fraaie kleurenillustraties, een heerlijk bladerboek.

We love Books

Johanna Kessler

De een verzamelt elke snipper die Ronald Giphart ooit schreef, de ander koestert de in leer gebonden bibliotheek van haar adellijke voorouders. De Friese boer die zich herinnert hoe zijn moeder hem De martelgang van Kromme Lindert voorlas, het meisje dat alle Harry Potters letterlijk stuklas. 

Johanna Kessler fotografeerde en interviewde tientallen boekenliefhebbers voor hun boekenkast en legde hun verhaal vast in We love Books (Wijdemeer); een verrukkelijke ode aan de verzamelaar, de lezer en bovenal het papieren boek. De verhalen worden afgewisseld door korte essays, waaronder dat van hoog- leraar Boekwetenschap Lisa Kuitert die in haar vermakelijke bijdrage de verschillen ontleedt tussen de bibliofiel, bibliomaan, bibliotaaf, bibliophaag en biblioklept.

Brieven aan een jonge schrijver

Colum McCann

Voor wie in 2018 eindelijk écht die roman wil schrijven, opent Colum McCann met een Rilke-citaat: ‘Niemand kan u raad geven of helpen, niemand.’ Waarna de terecht veelgelauwerde Ierse auteur met twintig jaar ervaring als creative writing-docent dat in Brieven aan een jonge schrijver (De Harmonie) uiteraard wél probeert te doen.

In korte, samenzweerderige hoofdstukjes over alles van personages opbouwen en het belang van lezen en falen tot het vinden van een literair agent, biedt hij lyrische en bemoedigende opdrachten (‘Een eerste zin moet je ribbenkast openmaken.’, ‘Hou vol. Hou moed.’), breed gedeelde en toepasbare adviezen (‘Wees geen eikel.’) naast prikkelend particuliere. Een literaire zenmeester, cheerleader en boezemvriend in één, eigenlijk. Soms geestig, soms galmend, ongetwijfeld inspirerend.

Hoe verliefd is de lezer?

Doeschka Meijsing

‘Goede lezers zijn zwanen van een zeldzamer pluimage dan goede schrijvers.’ Deze uitspraak van Jorge Luis Borges komt meer dan eens terug in de verzameling essays en lezingen van Doeschka Meijsing die door Xandra Schutte zijn gebundeld onder de titel Hoe verliefd is de lezer? (Querido)
Meijsing was voor alles een schrijver, iemand die vanaf het moment dat ze als vijfjarige leerde schrijven betoverd was door letters.

Maar ze was ook een buitengewone lezer. ‘Ik durf te zeggen dat van alle menselijke activiteiten, inclusief liefhebben, onze vorm van lezen de meest humane en de meest hoogstaande is.’ Deze bundel bewijst haar kwaliteiten als lezer en als schrijver, en, het belangrijkste, je krijgt enorme zin in het (her)lezen van haar werk.

Handig Literatuur Boek

Willem Wilmink

Alleen Willem Wilmink kan de middeleeuwse gedichten van Christine de Pisan moeiteloos in verband brengen met een meisje dat de verkering uitmaakte tijdens een partijtje tafeltennis. Hij doet dat in Handig Literatuur Boek – voor mensen met meer verstand dan opleiding (Nijgh & Van Ditmar).

Een werkelijk wonderschoon vormgegeven boek met beschouwingen van Wilmink over poëzie, sprookjes, liedjes en allerlei andere vormen van literatuur waar hij toevallig van hield. Wilmink had de gave om over alles wat hem interesseerde onderhoudend en toegankelijk te vertellen.

Hij is de gedroomde schoolmeester, die je iets bijbrengt zonder dat je het in de gaten hebt. Alle lof voor Guus Middag, die deze fraaie bundel samenstelde en voorzag van een verhelderend nawoord.