Schrijvers die een kind krijgen, wijden hier vaak een boek aan, maar zelden gebeurt dit zo nietsontziend en virtuoos als in Nachtouders van Saskia de Coster.

Sommige schrijvers vergen van hun lezers dat die snappen dat een roman waarin de hoofdpersoon dezelfde naam draagt als de auteur toch een roman is. Dat de Ilja Leonard Pfeijffer uit Grand Hotel Europa dus een romanpersonage is, evenals Bregje Hofstede uit Drift, Elke Geurts uit Ik nog wel van jou en Robbert Welagen uit Het verdwijnen van Robbert. 

Het lijkt vooral een handig trucje waarmee schrijvers zich indekken tegen al te impertinente vragen over het autobiografische gehalte van hun boek. Als lezer vraag je je af waarom die hoofdpersoon dan zo nodig naar de schrijver zelf vernoemd moest worden. Nu begeeft Saskia de Coster zich met Nachtouders ook op het glibberige pad van de autofictie. Nachtouders is een roman, maar de hoofdpersoon heet Saskia en vertoont nogal wat gelijkenis met haar schepper. 

Schrijver Saskia woont samen met haar geliefde Juli met wie ze een zoontje heeft. Juli is de biologische moeder van Saul, Saskia hoefde alleen een handtekening te zetten om moeder te worden. Als niet-biologische moeder mocht Saskia de vader in spe kiezen. Dat werd Karl, een Canadees bij wie ze ooit een paar weken in huis woonde en met wie ze hevig bevriend raakte. Deze gespierde kunstenaar die zelf bladerdeeg maakt en om milieutechnische redenen geen aluminiumfolie in zijn huis duldt, is opgegroeid op een hippie-eiland aan de westkust van Canada waar zijn moeder nog altijd woont.

Hoewel hij meermalen naar Antwerpen reisde om sperma te doneren, heeft hij het kind dat zijn appelwangen heeft geërfd nog niet ontmoet. Dus trekken Saskia en Juli met zoontje Saul naar Canada waar Karl hen zal meenemen naar het paradijselijke eiland van zijn jeugd. Daar staat zijn moeder, Sauls oma, klaar om haar kleinkind aan haar boezem te drukken. 

 

De Coster, die nog nooit een roman schreef die tegenviel, overtreft zichzelf met een boek dat zich vanwege de vernuftige vorm in geen enkel genre laat plaatsen

Afstand

Dat klinkt mooi, en dat is het ook, maar het is ook weer niet zo mooi als je zou denken. Veel schrijvers die een kind krijgen, voelen de behoefte daar een boek over te schrijven, maar weinigen doen dat zo nietsontziend en virtuoos als Saskia de Coster. Nachtouders gaat over de onzekerheden en angsten die je cadeau krijgt bij het moederschap, over schuldgevoel, bloedverwantschap, het gebrek aan gedeelde genen en wat dat betekent. 

De Coster, die nog nooit een roman schreef die tegenviel, overtreft zichzelf met een boek dat zich vanwege de vernuftige vorm in geen enkel genre laat plaatsen. Er zijn dialoogjes tussen Saskia en Juli wanneer die samen in bed liggen, er is het verhaal over de kunstmatige totstandkoming van Saul en dan zijn er nog de notities in het schrift waarin Saskia over Saskia schrijft. ‘Kijk, hier val ik in de plooi van papier en ik kruip eruit als derde persoon. Beter om afstand te hebben’. 

Dat mag wat gekunsteld klinken, als je leest hoe Saskia haar ziel blootgeeft, 
begrijp je dat ze die afstand zo nu en dan nodig heeft. Haar ouders kunnen het lesbische leven van hun dochter niet accepteren en lijken evenmin bereid van hun kleinkind te gaan houden. Haar geliefde Juli, die in een vorig leven met een touw van aaneengeknoopte handdoeken bungeejumpte boven een kolkende rivier in Zimbabwe, is nu getransformeerd tot overbezorgde moeder. 

Moedig is de moeder die het aandurft te schrijven over de walging die ze voelt bij het verschonen van haar kind

Malse billetjes

Saskia heeft altijd geweten dat Juli een kind wilde, maar ze hoopte in stilte dat die wens nooit tot een daadwerkelijke baby zou leiden. Nu het kind er is, moet Saskia zijn moeder zijn. Er zijn meer moeders die niet direct weten hoe dat moet, en het is altijd troostrijk om over andermans tekortkomingen te lezen. Moedig is de moeder die het aandurft te schrijven over de walging die ze voelt bij het verschonen van haar kind, over de dampende stank waardoor je probeert niet door je neus adem te halen. 

Zulke bekentenissen worden afgewisseld met odes aan de malse billetjes, de mollige handjes, het logge lijfje van baby Saul, de ster die geen andere rol heeft dan stopcontacten te onderzoeken, zich tonnetjerond te eten en op gezette tijden zijn luier vol te poepen. Intussen loopt op het wifiloze eiland waar de samengestelde familie verblijft de spanning steeds hoger op. Saskia voelt zich 
gevangen en zoekt naar een mogelijkheid om te ontsnappen. Haar toenemende radeloosheid houdt de lezer aan zijn stoel gekleefd, in afwachting van de onvermijdelijke apotheose.

Vergeet de knuffels, de kleertjes en de ritselboekjes, Nachtouders is het ideale kraamcadeau. De enige die dit boek misschien beter niet kan lezen, is Saul.