Pamela Paul, hoofdredacteur van The New York Times Book Review, is een van de sprekers op het jubileumsymposium van het Nexus Instituut, dat als thema ‘The Magic Mountain Revisited’ meekreeg. In Pauls My Life With Bob is een hoofdstuk vernoemd naar Thomas Manns klassieker De Toverberg.

Elke ware lezer raakt op zeker moment verzeild in zijn eigen catch 22: hoe meer je gelezen hebt, hoe meer je niet gelezen blijkt te hebben. Gevolg: je wilt alleen maar meer lezen, om uiteindelijk te concluderen dat je eigenlijk vrijwel niets hebt gelezen. 

Deze gekmakende gedachtegang vinden we terug in My Life With Bob, een boek dat twee jaar geleden uitkwam in Amerika. Het is niet vertaald, daarvoor is de auteur hier niet bekend genoeg. Toch reikt haar invloed tot ver buiten de VS. Want in het mondiale boekenlandschap is het Pamela Paul die helemaal alleen op de top van de Toverberg staat. Zij is namelijk de hoofdredacteur van The New York Times Book Review, wereldwijd het meest gezaghebbende orgaan op het gebied van recensies. Een bespreking in de NYT Book Review is iets waar elke schrijver van droomt. Een hoger podium is er domweg niet. 

© Annaleen Louwes / Henry Holt & Co.

My Life with Bob

In een tijd waarin kranten hun cultuurkaternen steeds verder inkrimpen en er voor serieuze literaire kritiek steeds minder plek is, is de Book Review een baken waar je als lezer goeie besprekingen vindt van heel veel boeken, soms door opmerkelijke recensenten. 

Wat te denken van Bill Clinton, die een biografie besprak van zijn voorganger Ulysses S. Grant? Patti Smith, die Murakami’s De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren onder handen nam. Bill Gates, die zich boog over 21 lessen voor de 21ste eeuw van Yuval Noah Harari? En stel je eens voor dat je als thrillerschrijver gunstig wordt besproken door Stephen King, zoals Tana French overkwam met The Witch Elm. Dan ben je spekkoper. 

Lettervreter

De eerste editie van de Book Review stond op 10 oktober 1896 in de krant. Pamela Paul geeft dus leiding aan een instituut met enorme cultuurhistorische waarde. Wekelijks worden er tussen de 750 en duizend boeken op de redactie bezorgd. Paul bepaalt, in samenspraak met haar redactie, welke boeken er besproken worden en door wie. Zelf is ze al haar leven lang lettervreter par excellence. In My Life With Bob beschrijft ze haar lezersleven vanaf The Pocket Book, het allereerste boekje dat ze van haar ouders kreeg, tot De Toverberg van Thomas Mann, een schrijver voor wie ze een grote liefde koestert. 

Die liefde zal de reden zijn dat ze een van de sprekers is op het grote jubileumsymposium van het Nexus Instituut, dat als thema ‘The Magic Mountain’ meekreeg.  In My Life With Bob is een van de hoofdstukken vernoemd naar Manns klassieker. Paul vertelt hoe ze met haar eerste echtgenoot discussies over het boek voerde die net zo hoog opliepen als die tussen Settembrini en Naphta. Ze lazen hetzelfde boek maar verschilden ten diepste van mening over wat ze lazen: hij de cultuurpessimist die zijn gelijk bevestigd zag, zij de optimist die zich juist gesterkt voelde.

'Eigenlijk lees ik gewoon waar ik zin in heb. Daar ben ik heel egoïstisch in.'

Het huwelijk hield geen stand en nu moet ze De Toverberg herlezen voordat ze naar Amsterdam komt. Terwijl ze helemaal geen herlezer is, zo vertelt ze vanaf de redactie in New York aan de vooravond van haar vakantie. 

‘Ik herlees zelden iets omdat er zoveel boeken zijn die ik nog wil lezen. Maar wat ik wel herlezen heb, is Buddenbrooks. Dat las ik toen ik 26 was, net zo oud als Mann was toen hij het schreef, en ik was er diep van onder de indruk. Toen ik begin veertig was, vroeg ik me af of ik het nog steeds zo briljant zou vinden. Dat bleek inderdaad het geval. Mann is echt een geniale schrijver die het verdient herlezen te worden.’ 

Witte raven

Pamela Paul is verfrissend open over wat ze wel en niet leest. Zo leest ze nauwelijks poëzie, ze lijdt aan wat Sylvia Witteman onlangs zo treffend omschreef als dyspoëzie. Wel leest ze veel kinderboeken. Niet voor niets begon ze haar carrière bij de Book Review als kinderboekenrecensent. Haar nieuwste boek, net verschenen, heet How to Raise a Reader en is een handleiding om kinderen aan het lezen te krijgen 

Zelf werd zij als gretig lezend kind bepaald niet aangemoedigd, laat staan geprezen om haar honger naar papier. Kinderen moesten buiten spelen, goed zijn in tennis of ballet. Lezen was voor sociaal gemankeerde losers die niks anders konden. Hoe anders is dat veertig jaar later. Lezende kinderen zijn witte raven geworden. Paul zorgt ervoor dat kinderboeken binnen de Book Review een prominente plek houden. Ze leest alles, van prentenboeken tot Young Adult. 

‘De Hongerspelen las ik vlak na de bevalling van mijn derde kind. Ik lag in het ziekenhuis en wilde niet naar huis voordat ik het uit had omdat ik wist dat daar twee kinderen op mij zaten te wachten die me niet met rust zouden laten. Ik heb heel veel gelezen terwijl ik borstvoeding gaf, dat is een ideale combinatie.’ 

Boekenpodcast

Buiten Amerika geniet Pamela Paul de grootste bekendheid als presentator van de New York Times Book Review Podcast. Die bestaat inmiddels bijna vijftien jaar, in podcastjaren heb je het dan over de steentijd. Met de komst van The Daily is de boekenpodcast niet langer de best beluisterde van de krant, maar hij heeft wel een stevige positie. Schrijvers mogen er rustig een half uur over hun boek vertellen. Daarnaast hoor je recensenten over de boeken die ze wekelijks lezen. Paul is de goed geïnformeerde, geïnteresseerde presentator die andere vragen stelt dan je in reguliere interviews hoort. 

‘Ik vind alles aan mijn baan geweldig, maar de podcast is wel een van de allerleukste onderdelen omdat ik vrij ben in wat ik daar doe. Ik kan het over boeken hebben die al maanden geleden zijn verschenen, of schrijvers uitnodigen die in de krant niet besproken zijn of een slechte recensie kregen. Krant en podcast verschillen wezenlijk van inhoud en toon. Het succes van de podcast heeft mij erg verbaasd. Er wordt naar geluisterd van Nigeria tot Kroatië.’ 

Dat brengt ons op een ander punt: hoe zit het met de belangstelling van Amerikaanse lezers voor schrijvers van over de grens? De bekende klacht luidt dat Amerikanen nauwelijks vertaalde literatuur lezen. Klopt dat beeld nog steeds?

© NYTNS / KRISTA SCHLUETER

Pamela Paul

‘Dat is enorm veranderd de laatste jaren en daarin heeft televisie gek genoeg een grote rol gespeeld. Mensen zien geweldige series uit Scandinavië. Dat opent je ogen voor andere culturen. Japan is nu erg hip, met name jonge Japanse schrijfsters doen het heel goed. En er worden de laatste tijd opvallend veel klassiekers vertaald. Kleine uitgevers deden dat al jaren, maar inmiddels kijken ook grote uitgevers naar Europese, Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse schrijvers. Men realiseert zich dat we veel gemist hebben.’

Monsterklus

Paul is de baas van de negenkoppige redactie. Drie redacteuren zijn fulltimerecensenten, de rest leest zoveel mogelijk boeken en maakt daaruit een selectie. Van de pakweg duizend titels die er wekelijks verschijnen, worden er uiteindelijk tussen de twintig en dertig besproken. Die voorselectie is een monsterklus waarvan de redacteuren zich zo gewetensvol mogelijk kwijten. Ze lezen zich te pletter. 

‘Toen ik hier net kwam werken voelde ik de druk om alles bij te houden en alles te lezen, maar ik realiseerde me al snel dat dat absoluut onmogelijk was. Na een paar maanden heb ik mijn voorganger opgebeld en gezegd: ik kan het niet. Zij zei: dat verwacht ook niemand van je. Dat was zo’n opluchting. 

We hebben het op de redactie heel vaak over wat we allemaal níet hebben gelezen. Iedereen heeft blinde vlekken. De een heeft nooit iets van Updike gelezen, de ander niks van Ferrante of Knausgard. Zelf lees ik zeker niet alleen nieuwe boeken. Ik probeer ook geregeld klassiekers te lezen, of boeken die vorig jaar verschenen zijn. Eigenlijk lees ik gewoon waar ik zin in heb. Daar ben ik heel egoïstisch in.’ 

Jubileumsymposium Nexus

'Intellectuele helderheid scheppen over het leven zelf’, dat was de ambitie van Thomas Mann met zijn meesterwerk De Toverberg. Het Nexus Instituut streeft hetzelfde ideaal na, dus staat het jubileumsymposium op 21 september in het teken van thematiek en muziek uit De Toverberg. 

Onder de gasten zijn naast Pamela Paul de Italiaanse schrijver Edoardo Albinati, de Engelse tenor Ian Bostridge, de Portugese hersenonderzoeker Antonio Damasio, de Russische politiek filosoof en Poetin-adviseur Aleksandr Dugin, de Canadese celliste en componiste Rebecca Foon, de Italiaanse pianiste Saskia Giorgini, de Tunesische rechtsgeleerde Intissar Kherigi, de Zwitserse politiek activiste Flavia Kleiner, de Libanese filmmaakster Nadine Labaki, de Franse filosoof Bernard-Henri Lévy, de Spaanse componist Joan Magrané Figuera, de Italiaanse classica en schrijfster Andrea Marcolongo, de Palestijnse politiek filosoof Sari Nusseibeh, de Amerikaanse muzikante en klimaatactiviste Jesse Paris Smith, de Poolse schrijver Wojtek Wieczorek en de Amerikaanse schrijver en criticus Leon Wieseltier.

Titel
My Life with Bob

Uitgeverij
Henry Holt & Co.

Auteur
Pamela Paul

Pamela Paul is een van de sprekers op het Nexus Symposium op zaterdag 21 september 2019, Nationale Opera & Ballet Amsterdam