Er was maar één schrijver aan wie wij dit jaar onze vermaarde quiz konden toevertrouwen. Met ‘Natuur’ als Boekenweekthema was Gerbrand Bakker de enige kandidaat die deze eervolle klus naar behoren kon klaren. Welke andere schrijver mag zich immers gediplomeerd hovenier noemen? (Al verklaart hij in zijn nieuwe boek Rotgrond bestaat niet dat hij zich altijd een tamelijk onbeholpen hovenier heeft gevoeld.)

samengesteld door Gerbrand Bakker

Bakker zuchtte onder deze hondsmoeilijke opdracht en schakelde de
hulp in van zijn goede vriend Wilfred van Buuren. Samen kwamen ze tot een beestachtig lastige quiz, waarin Bakkers brede belangstelling goed tot uitdrukking komt. Fictie, non-fictie, poëzie, jeugd­literatuur; er is geen genre waarin hij niet thuis is. Dat resulteerde in vragen over helden uit alle hoeken van de literatuur: van Horacio Quiroga tot Bruce Chatwin, van Kikker tot ­Odysseus. Ga d’r maar aan staan.

Wie Bakker een beetje volgt, weet dat hij al jaren in de Duitse Eifel woont. Er kon daarom maar één plek zijn waar de winnaar van dit jaar mag bij­komen
van zijn inspanningen: het Augustiner Kloster in Hillesheim.

Als troostprijs loven we vijf boekenpakketten uit met daarin niet alleen ­Rotgrond bestaat niet, het nieuwe boek van Bakker, maar ook het geweldige ­Jasper en zijn knecht.

Uitslag: een beetje hondsmoeilijk

Was de VPRO Gids Literaire Boekenquiz van Gerbrand Bakker inderdaad hondsmoeilijk? Sommige routiniers vonden van niet. Toch regende het niet bepaald foutloze inzendingen. We noemen geen namen, maar er waren deelnemers met meer dan twintig fouten.

Foutloos of niet, er werd door 163 quizzers weer lustig op los gebladerd, gelezen en -al dan niet beredeneerd- gegokt. Er waren enthousiaste nieuwkomers die de quiz nu pas ontdekten, en oud-deelnemers die na een quizpauze toch weer meededen.

Gerbrand Bakker en zijn maat Wilfred kregen veel lof voor hun vragen, die lastig waren maar niet ondoenlijk. Veel inzenders genoten van het herlezen van Nescio en Emily Dickinson en ontdekten Horacio Quiroga en Eva Meijer.

Vraag 7, beter bekend als de Welwitschia-vraag, leverde veruit de meeste problemen op. Het antwoord daarop was niet online te vinden en de frustratie liep soms hoog op. Wim Veerman rept van ‘een ware veldtocht’, waarbij hij het complete oeuvre van Gerlach, Warren en ‘juffrouw Wuck’ moest doorworstelen, voordat ‘de werken van Theo van Os uit de krochten van het magazijn van de OBA’ werden opgedoken. Ook Rita Bonte zal de Welwitschia nog lang heugen. ‘Jammer dat de plant in Namibië groeit, ik had hem wel eens in het echt willen zien.’

Agnes Coomans trotseerde de winterkou om ‘de laatste twijfelgevallen’ door te nemen met Natasha van Boekhandel Broekhuis in Hengelo. ‘Aan het eind van de middag belde zij mij thuis haar adviezen door waarvoor ik haar zeer dankbaar ben. Zij vond het erg leuk me hierbij te helpen, zelfs op deze drukke boekenweekzaterdag!’ 

Natasha was niet de enige reddende engel. Daarom hulde aan al die onbaatzuchtige boekverkopers en bibliothecarissen (m/v). Zonder hun hulp zouden wij vermoedelijk geen foutloze inzendingen krijgen.

(Hier vindt u de juiste antwoorden)

1

In de Nederlandse literatuur is – naar mijn weten – de zeer strenge winter van 1978-1979 nooit verwerkt. Sneeuwduinen tot vier meter hoog in de noordelijke provincies! Een Duitse schrijver (m/v) heeft er wél een boek over geschreven. Het speelt op de Duits-Deense grens.

a. Langenhorn – Rüdiger Nink
b. Der Schnee fällt leise – Lisbeth Timm
c. Die Grenze – Martine Walderson
d. Schneetage – Jan Christophersen

2

Welke insecten bezorgen Alfred Issendorf veel ongemak?

a. vlooien
b. mieren
c. muggen
d. wespen

3

Gardeners’ World-presentator en schrijver Monty Don laat zich tijdens de opnames van zijn BBC-programma altijd vergezellen door zijn twee honden. Hoe heten die zoete viervoeters?

a. Ben en Jack
b. Boomer en Sandy
c. Nigel en Nell
d. Mona en Mindy

4

‘Een laag, verdragend hoep-oep-oep; ook verschillende miauwende geluiden en een zacht, snel herhaald tsjerr bij alarm.’ Op welke vogel, in dit geval beschreven in de volgens velen beste vogelgids die er bestaat, slaat deze ‘geluidsomschrijving’?

a. roerdomp
b. hop
c. koereiger
d. kwak

5

Kikker is verliefd! Dat is fijn voor Kikker, maar op wie ook weer?
 

a. Rupsje Nooitgenoeg
b. Eend
c. Das
d. Geit
e. Juffrouw Ooievaar

6

Stel, u wilt weleens een dagje in het bos ronddolen en u doet dat in de Eifel, op de Waldakademie van Peter Wohlleben, schrijver van Het verborgen leven van bomen. Hapje, drankje en ’s avonds bij het haardvuur voegt de voormalige boswachter zich bij het gezelschap. Wat gaat u dat kosten?

a. 45 euro
b. 95 euro
c. 150 euro
d. 249 euro

7

‘Zo groeit Welwitschia duizend jaren traag / zijn kleine stam en splitst zijn kraag / zijn dubbelblad, in flarden van chagrijn.’ Wie schreef deze dichtregels over de plant die door Darwin als ‘plantaardig vogelbekdier’ werd omschreven?

a. Hans Warren
b. Kira Wuck
c. Eva Gerlach
d. Th. van Os

8

Op 24 maart 1948 zag J.H.F. Grönloh een pruimen- of amandelboompje bloeien. (Waarom ‘of’? Nou, hun bloemkleur is vrijwel identiek.) Waar zag hij dat boompje?

a. in een tuin in Buiksloot
b. in het Oosterpark in Amsterdam
c. bij de Waalbrug in Nijmegen
d. op een foto van zijn goede vriend Koekebakker

9

Van welke van de volgende vijf honden is Koos van Zomeren NIET het baasje geweest?

a. Rekel
b. Bello
c. Molly
d. Ernie
e. Stanley

10

‘Door het bos naar het Ravin des Andos, waar we twee jaar geleden ook een ochtend hebben gezeten. Hetzelfde weer. Op de stenige weg, tussen de bomen, is het heet. Op het gras bij het beekje is af en toe wat wind. L. is nog steeds uit haar doen van dat praten. Frambozen en bosbessen geplukt, gezeten en gelegen.’ Deze typerende tekst staat in het dagboek van:

a. Frida Vogels – Dagboek 1964-1965
b. J. J. Voskuil – Terloops
c. Koos van Zomeren – Nog in morgens gemeten
d. Maarten ’t Hart – Het roer kan nog zesmaal om

11

Op 18 januari 1989 overleed in Nice Bruce Chatwin. Hij werd slechts 48 jaar oud. Lees vooral On the Black Hill, een prachtige roman over de boerende broers Benjamin en Lewis Jones, ‘at their farm, which was known as ‘The Vision’.’ Chatwin was rusteloos en reisde veel. In welk boek speelt het continent Australië een grote rol?

a. The Songlines
b. Utz
c. What Am I Doing Here?
d. Anatomy of Restlessness

12

In de bundel Verhalen van liefde, waanzin en dood van de Uruguayaanse schrijver Horacio Quiroga vallen nogal wat doden. Hoe komt de jonge bruid Alicia aan haar einde?

a. ze verdwaalt in een tropisch regenwoud en komt om van honger en dorst
b. ze valt van haar paard, dat haar vervolgens vertrapt
c. ze wordt gebeten door een gifslang
d. een vogelparasiet nestelt zich in haar kussen en zuigt haar bloed op

13

In het najaar van 2010 verbleven vijftien schrijvers en dichters – daarheen gestuurd door de vpro – elk een week op een boot die aangemeerd lag aan een onbewoond eiland in het Lauwersmeer. Wie van de onderstaande vijf schrijvers stichtte brand op het eilandje?

a. Paulien Cornelisse
b. Tommy Wieringa
c. Esther Naomi Perquin
d. Arjen Lubach
e. Franca Treur ker

14

Niet alles uit de natuur is eetbaar: ‘Want er zijn ook dingen, die je niet kunt eten. Die noemen we vergiftig of ze zijn vaak vies, zoals haarballen, oude kammen, haarzakjes of uitgekakte drollen van vleeseters en van alleseters. Soms lijkt een drol op iets heel anders: dan is het ... of nog iets heel anders.’ Wat hoort op de stipjes thuis?

a. een kokosnoot
b. een bedorven bokking
c. een ramenas
d. een kwak chili con carne

15

In hun onvolprezen Het Amsterdamse bomenboek hebben Eddie Blankers en Louis Stiller achterin een ‘woordenboekje’ opgenomen. Hoe heet, met een Engelse term, de ijzeren hoefijzervormige beugel die bomen moet beschermen tegen auto’s?

a. Hit-me
b. Tree-guard
c. Stay-away
d. Horse-shoe

16

In Het Achterhuis, het dagboek van Anne Frank, wordt een paar keer melding gemaakt van een kastanje in de tuin. 'Onze kastanje', schrijft ze ergens. Maar de boom stond in de tuin van het pand van de overburen. Welk bedrijf is momenteel gevestigd in dat pand?

a. Koopman Advocatenkantoor
b. Kuijper Boomverzorgers
c. Buro Mien Ruys – Tuin- en Landschapsarchitecten
d. Huisartsenpraktijk Los-Van den Akker

17

Hoe omschrijft Annie M.G. Schmidt in het gedicht ‘Dit is het land’ een bos?

a. Een bos is hier een plek vol boze bomen
b. Een bos is hier alleen maar een boel bomen
c. Een bos is hier een heuvel, stram van sparren
d. Een bos is hier een graf voor afgebroken takken

18

De beroemdste dode Amerikaanse dichteres schreef dit: There is a flower that bees prefer, / And butterflies desire; / To gain the purple democrat / The humming-birds aspire. Naar de paarsblauwe bloem van welke plant hunkeren bijen, vlinders en kolibries?

a. klaver
b. gentiaan
c. helmkruid
d. lavendel

19

Een van de in 2011 voor de Nico Scheepmaker Beker – de prijs voor het beste sportboek – over het jaar 2010 genomineerde boeken gaat over een al dan niet historische sport waar dieren aan te pas komen. Welke sport?

a. drafsport
b. kleiduivenschieten
c. palingtrekken
d. paardendressuur
e. katknuppelen

20

De stille vriend is een nogal ondergewaardeerd boek van Gerard Reve. Wat neemt die stille vriend mee als hij op bezoek gaat bij de verteller van het verhaal?

a. een gebakken vis
b. een Drents krentenboompje
c. een goudvis
d. een parkiet

21

Gerard van Emmerik is een schrijver die in de vs een ‘writer’s writer’ genoemd zou worden: enorm gewaardeerd onder collega’s, maar lezers zouden hem weleens in groteren getale mogen lezen. Waar groeide hij op?

a. op een binnenvaartschip
b. in een dierentuin
c. in een boswachtershuis
d. op een kippenboerderij

22

Wie noemden zich ‘de mannen van de dorre bladeren’?

a. de ijshockeyers van de Toronto Maple Leafs
b. de groep schrijvers rondom Gabriel Garcia Márquez
c. de Katjangs
d. Willem Elsschot en zijn kleinzoon

23

Schrijvers en dichters gebruiken regelmatig vogelnamen in hun boektitels. Wie bezondigde zich NOOIT aan deze praktijk?

a. Maarten ’t Hart
b. Frans Pointl
c. Rogi Wieg
d. Ida Gerhardt
e. Loes den Hollander

24

Het Boekenweekgeschenk! Altijd – zeker voor recensenten – iets om naar uit te kijken. Welke schrijver schreef er een met een titel die NIET gerelateerd is aan het thema van dit jaar?

a. F. Springer
b. Adriaan van Dis
c. Kader Abdolah
d. Thomas Rosenboom
e. Tim Krabbé

25

Wie verzette zich tegen het opeten van levende duiven op de kermis door een protestbrief te schrijven aan de politie?

a. George Eliot (die er overigens als literaire transgender vroeg bij was)
b. J.M. Coetzee
c. Multatuli
d. Lev Tolstoj

26

In de Odyssee van Homerus keert Odysseus na jarenlange omzwervingen terug naar huis. Wanneer hij vermomd als zwerver aankomt op zijn geboorte-eiland Ithaka wordt hij herkend door:

a. zijn hond Argos
b. het zwijn Augias
c. zijn ezel Apuleius
d. zijn paard Bucephalus

27

In welke roman speelt een neushoorn – alle vijf soorten zijn min of meer ernstig bedreigd – een cruciale rol?

a. Rhinoceros – Eugène Ionesco
b. Out of Africa – Isak Dinesen (Karen Blixen)
c. Bor – Joris Moens
d. Zama – Antonio di Benedetto
e. Albrecht en wij – Lodewijk van Oord

28

Eva Meijer is filosofe en schrijfster. In het essay ‘De soldaat was een dolfijn’ onderzoekt ze ‘nieuwe ideeën over politiek en dieren’. Welke vogels spelen in haar roman Het vogelhuis de hoofdrol?

a. mussen
b. koolmezen
c. spreeuwen
d. merels

29

De zondvloed. Die grote overstroming die de mens zal uitroeien, waardoor de aarde definitief terugvalt aan de natuur. Immers: natuur is alleen natuur als zij nooit door mensenvoeten is betreden. In welk literair werk komt een zondvloed voor?

a. Het Gilgamesj-epos
b. Das Nibelungenlied
c. ‘Le bateau ivre’ – Arthur Rimbaud
d. Het boek van Dede Korkoet

30

George Orwell staat niet echt bekend als natuurschrijver, mogelijk is dat de reden voor een – in onze ogen – heel vreemde spelfout in de vertaling van een van zijn boektitels. Om de titelvertaling van welk boek gaat het?

a. Burmese Days
b. Keep the Aspidistra Flying
c. Coming Up for Air
d. A Clergyman’s Daughter

de antwoorden

1.D 2.C 3.C 4.B 5.B 6.D 7.D 8.A 9.C 10.B 11.A 12.D 13.B 14.C 15.A 16.A 17.B 18.A 19.A 20.A 21.D 22.D 23.C 24.D 25.C 26.A 27.E 28.B 29.A 30.B.

Winnaar is Gerda van Dijk uit Alkmaar. Zij mag naar het Augustiner Kloster in Hillesheim.

De troostprijzen gaan naar: Klaas Nauta, Marian Smit, Carla Desain, Annelies de Bildt en A.P. Tange.