Jongens onder elkaar

Dat hij dit laatste uitstekend kan, bewees Raisin eerder al in God’s Own Country (2008) en het meesterlijke Waterline (2011), romans die draaiden om respectievelijk een geestelijk ontsporende boer en een Glaswegian dakloze. Om door te dringen in de gesloten microkosmos van het voetbal sprak hij met trainers, clubvoorzitters en talloze spelers. ‘Ik realiseerde me dat je dit een-op-een deed en met de belofte van anonimiteit een open gesprek kon voeren. Anders spraken ze in dezelfde nikserige platitudes als voetballers op tv. Trof je ze alleen, dan werden het soms totaal andere mensen; veel gevoeliger en intelligenter dan ik verwachtte.’

Tekst loopt verder onder de afbeelding.

In veel opzichten is die schroom typerend voor de bubbel waarin ze vanaf de jeugdopleiding opgroeien. ‘Om te beginnen worden Britse spelertjes ironisch genoeg van een fatsoenlijke schoolopleiding afgehouden. Ook omdat ze worden gestimuleerd te denken: ik speel straks in het eerste elftal. Ik word wereldster. Dit wordt versterkt door het feit dat ze als zeventienjarigen relatief enorme bedragen verdienen. Hoe kun je dan níet vinden dat je het mannetje bent, dat leren iets voor losers is? ‘Terwijl 99 procent uiteindelijk geen contract bij een Premier Leagueclub krijgt en in lagere divisies een jaarsalaris van gemiddeld 40.000 pond ontvangt. Niet heel riant, als je een loopbaan van tien jaar hebt. Tegelijkertijd word je uit alles weggerukt wat je wortelt en je identiteit vormgeeft. Als kind verruil je je gezin voor een voetbalinternaat. En later wissel je om de paar jaar van club en verhuis je telkens naar plekken waar je niemand kent… Een vreemd, beperkt en eenzaam bestaan.’

In Een natuurtalent komen allerlei aspecten aan de orde, van de scheldpartijen vanaf tribunes en op internetfora tot (oud-)profs die werkloos of depressief worden. Het beklemmendst zijn de uitwassen van de machocultuur en hoe de homoseksuele verteller daarin bekneld raakt. ‘Zogenaamde mannelijkheid is de code, wat tot bijzonder duistere zaken leidt. Zo heb ik van verschillende bronnen het verhaal gehoord van het kerstfeest dat ik beschrijf, waarop twee jonge spelers op een podium seksuele handelingen moeten verrichten met een prostituee.’

Met vertrokken gezicht: ‘Die dingen gebeuren, en erger.’

‘Wat homoseksualiteit in het voetbal betreft: daar wordt vaak te simplistisch over gesproken. Niet alleen verbergen veel homoseksuele spelers hun geaardheid, waarschijnlijk zijn er nog veel meer die, net als Tom, niet eens wéten dat ze homoseksueel zijn. Die alleen rondlopen met het vage idee “verkeerd” te zijn. Niet voor niets komt gedrag binnen de kleedkamer voor buitenstaanders soms homo-erotisch over. Spelers raken elkaar aan, doen spelletjes met elkaars penis. Je zou verwachten dat ze doodsbang zouden zijn voor het etiket ‘gay’, maar homoseksualiteit past niet in hun wereldbeeld. Die angst is er nauwelijks.’ Het is domweg geen optie, met alle verdringing en frustratie van dien. Het is een gitzwart beeld, beaamt Raisin.

Waarom hij dan nog liefdevol over Bradford City kan praten?

‘Om dat plezier en die passie te kennen, heb ik een gespleten persoonlijkheid gecreëerd, net als elke voetbalsupporter. Want al ken ik inmiddels meer details, dat er achter gesloten deuren onaangename dingen gebeurden, vermoedden we allemaal. De uitdaging is ons af te vragen hoe we ons daaronder voelen, als mensen die óók supporters zijn. Gesprekken voeren die misschien tot veranderingen leiden.’