Psychiater, dichteres en moeder van drie kinderen Margaretha Droogleever Fortuyn-Leenmans (1909-1998) koos als nom de plume M. Vasalis, een latinisering van ‘Leenmans’. Ze was niet zo gesteld op publieke belangstelling, mede ingegeven door het beroep dat ze uitoefende. In haar gedichten gaat het ogenschijnlijk over alledaagse zaken, door haar in het dankwoord bij de uitreiking van de P.C. Hooftprijs in 1982 niet zonder ironie als volgt getypeerd: ‘Typisch vrouwelijke poëzie die zich bezighoudt met de kleine dingen van het leven, namelijk de natuur, kinderen, ziekte, ouderdom, dood en God en meer van deze futiliteiten.’
Vasalis schreef slechts vier bundels: Parken en woestijnen, De vogel Phoenix, Vergezichten en gezichten en De oude kustlijn (postuum, 2002), plus een paar essays en een novelle. Maar dit bescheiden oeuvre bleek juist goed voor haar reputatie. In 1966 – ze had al twaalf jaar niets meer gepubliceerd – repte Gerard Reve in een brief van een ‘sprookjesachtig image: de stille, zwaarmoedige, bijna anonieme dichteres van de Drie Bundels in Een Kwart Eeuw, moeizaam bezig zielszieke mensen beter te maken.’ Vasalis en Reve raakten zeer op elkaar gesteld, na een wat merkwaardige start: Reve had per abuis Vasalis’ eerste brief aan hem ongelezen weggemaakt, en bood haar toen meteen maar (‘Lieve Kik’) zijn ‘geestelijke liederen’ ter beoordeling aan. Ze correspondeerden vervolgens over onder meer religie en alcoholisme. Vasalis, die in Rolde woonde, zocht Reve op in Assen toen hij daar met een delirium in het ziekenhuis belandde en trad op als getuige-deskundige in diens godslasteringsproces.
Haar gedichten zijn traditioneel en toegankelijk. Strofen uit het werk van Vasalis, zoals het bekende ‘het werd, het was, het is gedaan’, komen opvallend vaak voorbij in rouwadvertenties. (Koploper geciteerde versregels in overlijdensberichten is vermoedelijk nog steeds Nel Benschop, maar die publiceerde dan ook 25 titels.) Jammer dat ze niet méér heeft geschreven. Een zekere geheimzinnigheid is de mediaschuwe Vasalis altijd blijven aankleven.
Voorafgaand aan Internationale Vrouwendag (vrijdag 8 maart) besteedt Cultura 24 komende week aandacht aan ‘weerbarstige, eigenzinnige én tegendraadse vrouwen in de Nederlandse en internationale kunst’. Het gaat om Marina Abramovic, Monique Toebosch, Rita Reys, Adele, en Vasalis. Over haar maakte Leo Siepe naar aanleiding van de door Maaike Meijer geschreven, in 2011 verschenen biografie, de documentaire Vasalis. Daarin vertelt Vasalis aan schrijver Ronald Ohlsen over haar poëzie, literaire voorbeelden, de aanvaring met de Vijftigers en de verhouding tussen haar dichterschap en haar werk als kinderpsychiater. Dichters Remco Ekkers en Marga Kool, haar tuinman en haar huishoudster vertellen over Vasalis.
M. Vasalis, wars van publiciteit en publieke belangstelling, schreef maar vier bundels poëzie. Echter genoeg om haar roem te vestigen. Op Cultura 24 is komende week de documentaire 'Vasalis' te zien.
Twee jaar geleden sprak Wim Brands in VPRO Boeken met Maaike Meijer over de biografie die zij van Vasalis schreef.