Toen ze in 1965 werd onderscheiden met de Friedenspreis des Deutschen Buchhandels zei Sachs: ‘Laten we de slachtoffers herdenken en dan samen de toekomst inlopen om een nieuw begin te vinden.’ Nelly Sachs dichtte voor de oorlog in romantische trant, werk dat ze later niet meer terug wilde zien. Toen was het volk Israëls inmiddels door de nazi’s door de schoorsteen gejaagd, zoals ze het zelf uitdrukte, en bij die nieuwe wereld paste de vooroorlogse versen niet meer.
Hoewel ze vlak voor het te laat was kon vluchten naar Stockholm, droeg haar naoorlogse werk overal de littekens van de jodenvervolging. ‘Der Tod war mein Lehrmeister,’ schrijft ze in een gedicht. Als ze niet had kunnen schrijven, dan had ze niet overleefd. ‘Meine Metaphern sind meine Wunden. Nur daraus ist mein Werk zu verstehen.’ Mijn metaforen zijn mijn wonden. Poëzie die met de tatoeeernaald in de huid van het papier is gekerfd.
Je zou kunnen zeggen dat haar poëzie de wond steeds open houdt, dat de woorden niet worden gebruikt ter genezing maar ter accentuering van de wond. Tegelijkertijd slaat ze altijd een verzoenende toon aan. Er is geen haat in haar werk.
Natuurlijk kende ik haar gedichten, maar zo grondig als sinds het aanschaffen van Fahrt ins Staublose las ik haar werk niet eerder. Twee euro, alweer aangeschaft in een zichzelf opheffende boekhandel. Hoewel het zeer aangenaam is als de ene na de andere schat je bijna gratis in de schoot wordt geworpen, het blijft treurig stemmen.
Sinds ik in haar poëzie ben gaan lezen is er één gedicht dat me niet meer loslaat. Er bestaat voor zover ik weet geen Nederlandse vertaling van en zelf durf ik me niet aan de vertaling van poëzie te wagen, dus laat ik het gedicht in het origineel. Moeilijk is het overigens niet:
Bereit sind alle Länder aufzustehn
von der Landkarte.
Abzuschütteln ihre Sternenhaut
die blauen Bündel ihrer Meere
auf dem Rücken zu knüpfen
ihre Berge mit den Feuerwurzeln
als Mützen auf die rauchenden Haare zu setzen.
Bereit das letzte Schwermutgewicht
im Koffer zu tragen, diese Schmetterlingspuppe,
auf deren Flügeln sie die Reise einmal
beenden werden.