Hoe deelt een schrijver zijn of haar dag in om voldoende op papier te krijgen? In welke omstandigheden is een schrijver het meest productief? Er zijn tal van factoren die het schrijven kunnen beïnvloeden, maar een vaste dagindeling lijkt een vereiste.

Het cultuurblog Brain Pickings publiceerde deze week een selectie van schrijvers en hun rituelen en bijgeloof. Hoe ziet een werkdag van een schrijver eruit? Dat vroeg Maria Popova zich af na het lezen van een citaat van Kurt Vonnegut: ‘In an unmoored life like mine, sleep and hunger and work arrange themselves to suit themselves, without consulting me.

Jack Kerouac liet in 1968 optekenen dat hij een periode alleen bij kaarslicht schreef en knielend ging bidden voordat hij achter de schrijfmachine plaatsnam. Bij volle maan dacht Kerouac eveneens productiever te zijn. Ernest Hemingway stond bij voorkeur rechtop, als hij schreef, met de typemachine op borsthoogte. En zonder hardlopen krijgen Don DeLillo als Haruki Murakami nauwelijks iets op papier.

Schrijvers houden er soms vreemde gewoonten op na, maar ze zijn gedisciplineerd als het om werktijden gaat. Er valt een tweedeling te maken in ochtend-en avondschrijvers. Ernest Hemingway, Don DeLillo en Haruki Murakami behoren duidelijk tot de eerste categorie, Joan Didion en Jack Kerouac presteerden beter in het donker.

Wim Noordhoek maakte tussen 2002 en 2006 de serie De werkplek, zoals uitgezonden in De Avonden, en trof soms schrijvers op exotische 'werkplekken'. Wim Noordhoek: ‘K.Michel schreef in een kamer waar hij het zicht op de ruggen van boeken had uitgebannen door de aankoop van Belgische kasten met houten rolgordijnen. Erik Lindner had zeker vijf gammele schrijftafeltjes, hij wilde onder geen beding een 'bureau als een tank' zitten. Het werk van Rudy Kousbroek stagneerde telkens door de chaos in zijn werkkamer. Hij legde uit dat het gevolg van opruimen altijd verhoogde onvindbaarheid is, omdat je je steeds eerdere opbergplaatsen van een gezocht boek herinnert in plaats van de meest recente. L.H.Wiener werkte in een licht en geluidsdichte hut achterin zijn tuin en Mensje van Keulen schreef lange tijd op geel papier omdat papierwit haar verblindde. A.L.Snijders was jarenlang op de vlucht in zijn eigen woning - een samenstelsel van oude boerderijtjes waar hij in de loop der jaren telkens op andere plaatsen zijn werkplek had gehad.’

Vanaf komende week plaatsen we op VPRO Boeken wekelijks een aflevering van De werkplek, waarin een schrijver over zijn of haar werkomstandigheden praat.

Wil je de werkplekken van schrijvers zien? The Guardian maakte tussen 2007 en 2009 de serie Writer’s rooms, waarin een blik werd geworpen in de werkruimtes van schrijvers – zowel in het heden als verleden. De NRC maakte de serie Zie de schrijvers werken, met 360 graden foto's.