Iedere twee jaar vindt in Turijn een grote culinaire beurs plaats: de Salone del Gusto – de Salon van de Smaak. Deze beurs is het paradepaardje van de Slow Food-beweging; een organisatie die de strijd tegen fast food heeft ingezet en als reactie puur, eerlijk en lekker eten promoot. Slow Food-aanhangers eten liever een zelfbereide stoofschotel met verse, lokaal geproduceerde ingrediënten dan een snelle hap van de snackbar. Kortom; de Slow Food-beweging gaat voor kwaliteit en niet voor snelheid en gemak.
De filosofie van de Slow-beweging, namelijk het plaatsen van kwaliteit vóór snelheid en gemak, wint steeds meer terrein. Na Slow Food, Slow Parenting en Slow Journalism lijkt het nu tijd te zijn voor Slow Literature; literatuur waarin niet spannende gebeurtenissen in het turbulente stadsleven centraal staan, maar waarin ruim de tijd wordt genomen om een bepaalde sfeer neer te zetten terwijl het verhaal traag voortkabbelt.
Slow Life
De interesse in Slow Food staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een bredere Slow-beweging. De mensen die bij deze beweging betrokken zijn vinden dat het moderne leven vaak veel te snel gaat. Ze pleiten er daarom voor het tempo van het leven flink omlaag te schroeven en daarmee de kwaliteit van leven te vergroten. Een Slow Life is op veel verschillende manieren te bereiken. Ouders kunnen zich toeleggen op Slow Parenting, wat inhoudt dat ze hun kinderen de ruimte geven de wereld op hun eigen tempo te ontdekken. Slow Travellers proberen tijdens reizen contact te leggen met de plaatselijke bevolking in plaats van op hoog tempo hun reisgids te doorlopen.
Slow Journalism
Ook op de journalistiek heeft de Slow-beweging inmiddels grip gekregen. Volgens de Amerikaanse journalist Mark Berkey-Gerard is het doel van Slow Journalism niet om zo snel mogelijk een nieuwsbericht te verspreiden om zo de concurrentie voor te zijn, maar om nieuwe, onbekende verhalen op een nauwkeurige en verhalende wijze met het publiek te delen. Slow Food, Slow Parenting, Slow Travelling en Slow Journalism; ze hebben als gemeenschappelijke deler dat er wordt ingezet op kwaliteit en niet op kwantiteit, gemak en snelheid.
Langzame literatuur?
Bestaat er in navolging van bovenstaande bewegingen ook zoiets als Slow Literature? Een literaire stroming die niet draait om turbulente, grootstedelijke verhalen waarin het moderne leven centraal staat, maar om vertellingen waarin relatief weinig gebeurt? In de Nederlandse literatuur zijn verschillende boeken te noemen die mogelijk een plaats binnen de Slow Literature verdienen. Enkele voorbeelden.
Gebrand Bakker – Boven is het stil (2006)
Op de website van uitgeverij Cossee wordt de roman Boven is het stil van Gerbrand Bakker omschreven als “een loflied op de schoonheid van de natuur, een boek over weilanden, water, vogels, ijs in sloten en meertjes, koeien, schapen, twee aardige ezels en één bonte kraai.” Het boek is meer dan dat; het vertelt het verhaal van een man die na de verdrinkingsdood van zijn broer de zorg van de familieboerderij én van zijn vader op zich moet nemen. Maar Bakker verstaat de kunst van het weglaten. Hij heeft zich dan ook met name gericht op het neerzetten van een sfeer, en biedt de lezer zo voldoende ruimte voor eigen interpretaties. Wat overblijft is een boek dat de indruk van rust, traagheid en landelijkheid wekt, maar waarin op een dieper gelegen niveau veel meer te vinden is.
Maartje Wortel – Dit is jouw huis (2009)
Maartje Wortel (1982) studeerde Beeld & Taal aan de Rietveld Academie, en haar ervaring met het werken met beelden komt duidelijk naar voren in haar debuutbundel Dit is jouw huis. Deze verhalenbundel is in een sobere, maar beeldende stijl geschreven. De verhalen van Wortel bestaan bij de gratie van het weglaten. Dit is ook zichtbaar in het verhaal 24 km, waarmee ze de wedstrijd Write now! 2007 won. Het verhaal is geen opeenvolging van spannende gebeurtenissen, maar zet een sfeer neer; een sfeer van loomheid en van zomerhitte.
Marie Kessels – Ruw (2009)
Net als Maartje Wortel volgde ook Marie Kessels (1954) een kunstopleiding; ze studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunst in Den Bosch. En net als Wortel hanteert ook Kessels een beeldende stijl. In haar roman Ruw beschrijft ze hoe de verteller van het boek, Gemma, blind raakt en vervolgens als blinde probeert haar leven voort te zetten. Het boek werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2010, en in het juryrapport stond onder meer: “Ruw is niet alleen een prachtig geschreven roman over blindheid en eenzaamheid, het is tevens een lofrede op de zintuigen en een overtuigend pleidooi om langzamer te leven én te lezen.” Het boek is niet snel te lezen, maar vraagt vanwege de gedetailleerde beschrijvingen om geduld en concentratie van de lezer.
Kent u meer literaire werken waarop de term Slow Literature van toepassing is? Mail uw suggestie(s) naar boeken@vpro.nl.