De Nederlandse televisie bestaat in oktober zestig jaar. Naar aanleiding hiervan tippen acht gerenommeerde televisiemakers met een voorliefde voor documentaires één of meer documentaires. Saskia van Schaik, redacteur bij VPRO Boeken, bijt de spits af.

De Nederlandse televisie bestaat in oktober zestig jaar. Naar aanleiding hiervan heeft Holland Doc 24 acht gerenommeerde televisiemakers met een voorliefde voor documentaires gevraagd om deze zomer één of meer documentaires te tippen, die gemaakt zijn in die zestig jaar. De kenners zijn Saskia van Schaik, Cherry Duyns, Cees van Ede, Frans Bromet, Ellen Jens, Emile Fallaux, Jannie Langbroek en Frank Wiering. Saskia van Schaik bijt de spits af. Zij heeft gekozen voor de documentaire ‘Boris Ryzhy’ van Aliona van der Horst. Van Schaik maakt sinds 1985 documentaires, informatieve series en interviewseries voor de VPRO. Naar aanleiding van haar keuze programmeert Holland Doc 24 naast ‘Boris Ryzhy’ een aantal andere films die thematisch aansluiten bij haar keuzefilm en twee documentaires die zij zelf heeft gemaakt, ‘Korreltjie niks is my dood’ en ‘Tsypkin’.

De Russische dichter Boris Ryzhy wordt wel de ‘de perestrojka poëet’ of de ‘laatste Sovjet dichter’ genoemd. In 2001 pleegde hij op 26-jarige leeftijd zelfmoord. In de gelijknamige karakterschets Boris Ryzhy (VPRO, 2008) bezoekt Aliona van der Horst in de door misdaad geteisterde industriestad Jekaterinenburg zijn achtergebleven zus, vrouw, zoon en vrienden om erachter te komen waarom deze knappe, getalenteerde en ook populaire dichter een einde aan zijn leven maakte. De documentaire won vele prijzen, waaronder de Zilveren Wolf op IDFA 2008.

Saskia van Schaik portretteert in Tsypkin, een Russische vertelling (Saskia van Schaik, VPRO, 2004) de joodse arts Leonid Tsjipkin. Tsjipkin wilde eigenlijk schrijver zijn maar kon hier door de politieke omstandigheden van zijn tijd niet voor uit komen. Zijn roman Zomer in Baden-Baden werd in 1982 bij toeval ontdekt door de Amerikaanse schrijfster Susan Sontag. Het manuscript van de roman werd in 1987 naar Amerika gesmokkeld. Sontag bewerkstelligde dat het boek opnieuw werd uitgebracht. Het is nu inmiddels in vele talen vertaald en ook in Rusland verschenen.

Korreltjie niks is my dood (Saskia van Schaik, VPRO, 2001) is een levensschets van de Zuid-Afrikaanse dichteres Ingrid Jonker, die op 31-jarige leeftijd zelfmoord pleegde in de voor Zuid-Afrika donkerste tijd van apartheid. Jonker liet een klein oeuvre van aangrijpende gedichten na. Haar werk was vrijwel vergeten tot president Nelson Mandela op 25 mei 1994 de allereerste zitting van het eerste democratisch gekozen parlement van Zuid-Afrika opent met haar gedicht 'Die Kind'. In deze met een Zilveren Roos bekroonde documentaire halen Jonkers dochter Simone en verschillende bekende Zuid-Afrikaanse kunstenaars herinneringen op aan de dichteres.

In De droom van de beer (Cherry Duyns, VPRO, 2001) wordt de neergang van de Sovjet Unie in beeld gebracht. Cherry Duyns reconstrueert de geschiedenis van het eens zo fameuze Sovjet-circus aan de hand van verhalen van oud-artiesten en archiefbeelden. Parallel aan de teloorgang van het circus tekent zich de neergang van het communistische regime af. Met De droom van de beer won Duyns onder meer de Prix Europe voor het beste televisieprogramma van 2001.

Willem Wilmink: Dichter in de Javastraat (Dirk Jan Roeleven, NTR, 2004) van Dirk Jan Roeleven is een portret van dichter Willem Wilmink die in 2003 in de Javastraat in Enschede overleed. Dezelfde straat waar hij 66 jaar eerder werd geboren. Wilminks vrienden en collega’s zoals Herman Finkers, Aart Staartjes en Joost Prinsen praten over de schrijver en zijn complexe persoonlijkheid. Wilmink – bekend om zijn geniaal eenvoudige gedichten – werd geplaagd door neuroses en angsten. Volstrekte stilte om hem heen tijdens het schrijven was voor hem een vereiste.

Renzo Aneröd en Bo Harringer volgen een hechte vriendengroep uit Göteborg die al vroeg met drugs experimenteerde. Tien jaar geleden ontmoetten de makers de vrienden Henke, Sebbe en Jonny voor het eerst. Laatstgenoemde pleegt daarna zelfmoord. In I Don't Wanna Live this Life (Renzo Aneröd en Bo Harringer, 2008) blijven Henke en Sebbe geschokt achter en nemen na zijn dood grote hoeveelheden GHB tot zich, ook al lopen ze daarmee het risico in coma te raken.

Pappa is weg en ik wilde nog wat vragen (Marijn Frank, VPRO, 2007) is de afstudeerfilm van Marijn Frank voor de Nederlandse Film en Televisie Academie. De film won tijdens het Nederlands Film Festival de Tuschinski Award 2007. Ook dingt de documentaire mee in de Studenten Competitie van het IDFA én voor de MovieSquad DOC U Award van het IDFA 2007.