Zo'n boek is Terwijl je leest van Gerard Unger. Hierin schetst deze eerste universitair hoogleraar typografische vormgeving wat er in je hoofd gebeurt als je een tekst aan het lezen bent. Onlangs verscheen dit boek in een geheel herziene en aangevulde tweede druk bij Amsterdamse uitgeverij De Buitenkant. Lettertype, pagina-indeling, plaatjes en kleurtjes zijn nog maar het topje van de ijsberg waarover nagedacht moet worden door boekenmakers.
Ook typografie is onderhevig aan modes. Een typograaf kan duidelijk aanwezig zijn door als het ware tussen de auteur en de lezer in te staan, of zich juist op de achtergrond houden, de zogenaamde 'onzichtbare typografie'. Jan de Jong, de man achter uitgeverij De Buitenkant, heeft bij het drukken van boeken zelf ook te maken met dit soort beslissingen. In de eerste plaats pleit hij voor creativiteit: 'Het feit dat de Times New Roman op elke PC als eerste naar boven komt wil niet zeggen dat je hem daarom altijd moet gebruiken!'
'We zijn begonnen met het uitgeven van klassieke teksten over typografie, veelal vertalingen van standaardwerken. Dat was onze eigen vakbibliotheek. In de dagelijkse praktijk maken we veel gebruik van moderne Nederlandse lettertypes echte leesletters: er worden ook nu nog nieuwe letters ontworpen. Wij maken graag gebruik van het werk van de Nederlandse recalcitranten, zoals Piet Schreuders [ o.a. van de poezenkrant, red.]. Bij ons staat het lezen voorop.'
Vaak kiest De Buitenkant voor de leesbaarheid en het gebruiksgemak van de tekst. 'Als er bijvoorbeeld noten zijn staan die altijd op dezelfde pagina als de tekst waarin de noten staan. Voor de lezer is dat van eminent belang, ja, daar zijn wij vrij streng in.'
Soms springt de uitgeverij ook uit de band: 'Een aantal jaren geleden hadden wij een fondslijst die 3 keer moest worden gedraaid voor je 'm kon lezen. Dat was omdat men wel eens klaagde over dat we een saaie uitstraling hadden. Nu hebben boekhandelaren het nog steeds over die fondslijst, zo kom je dus aan een naam! Wij combineren de irritatie met de non-irritatie.'
Ziet u deze letters? Dat haaltje aan de l, die kromming in de m? En dat rare groen? Mensen hebben erover nagedacht wat u het fijnste vindt lezen, maar denkt u wel eens aan die mensen? Uitgeverij 'De Buitenkant' maakt boeken over boeken maken.