VPRO Gids 43

25 oktober t/m 31 oktober
Pagina 82 - ‘Saffraankleurig verzet’

Saffraankleurig verzet

Radha Ramdhan ,

De Indiase cartoonist Rachita Taneja biedt een vrijgevochten tegengeluid tegen de propagandamachine van Narendra Modi.

De kleur van saffraan wordt van oudsher geassocieerd met het hindoeïsme. Machthebbers in India hebben de oranje-gelige tint echter het afgelopen decennium gekaapt. De kleur saffraan staat in nu in het grootste democratische land ter wereld vooral symbool voor hindoenationalisme, een identiteitspolitiek die de Indiase politici door middel van haatpropaganda voeden en strategisch loslaten op de samenleving. Minderheden, met name moslims, moeten het ontgelden, toonde eerder ook het BBC-tweeluik India: The Modi Question (2023), over de alsmaar verslechterende relatie tussen de machthebbers met minister-president Narendra Modi aan het hoofd en diens moslimburgers. Een partijwoordvoerder van Modi noemde daarop de BBC ‘de corruptste organisatie ter wereld’. Een nieuw aangenomen wet stelt de overheid in staat ‘nepnieuws’ op sociale media te verbieden. Kritische journalisten krijgen te maken met strafrechtelijke vervolgingen. Inmiddels is India op de lijst van World Press Freedom Index met daarop 180 landen, weggezakt naar plek 161.

Te midden van deze verontrustende ontwikkelingen die de democratie geleidelijk uithollen, opereert de strijdlustige, vrijgevochten cartoonist Rachita Taneja, die met haar eenvoudige pennenstreken een tegengeluid biedt. In haar online stripserie Sanitary Panels, waarin stokfiguurtjes de hoofdrol spelen en de kleur van saffraan het verhaal kracht bijzet, deelt Rachita maatschappijkritische raken klappen uit. Ze ontving in 2024 de Kofi Annan Courage in Cartooning-award.

‘Velen denken dat ik een man ben,’ deelt de cartoonist in de documentaire Drawing a Line uit de serie Draw for Change! (VPRO), waarin cartoonisten uit verschillende landen worden geportretteerd. ‘Of dat ik door de oppositie wordt gefinancierd,’ vervolgt Rachita, die met haar tienduizenden onlinevolgers inmiddels als een maatschappelijke bedreiging wordt gezien. Na een online geplaatste cartoon waarin Rachita vraagtekens zet bij de onafhankelijkheid van het Indiase Hooggerechtshof, wordt de cartoonist bedreigd en hangt haar een geldboete of gevangenisstraf boven het hoofd.