In de documentaire The Beatles: Get Back kun je op de voet volgen hoe ze hun liedjes maken. In de regel beginnen ze met een deuntje en een paar akkoorden en dan sleutelen se net zo lang aan de tekst en de melodie tot ze tevreden zijn. Als het niet opschiet gaan ze uit verveling melige dingen doen. Maffe woorden verzinnen, er op los schreeuwen, een ander liedje ertussendoor spelen, een veel langzamer of juist heel snel tempo kiezen. Soms komt daar iets uit wat ze kunnen gebruiken. Bij The Beatles leidt verveling tot originele invallen. Aan platgetreden paden hebben ze een broertje dood. Ze overleggen hoe ze de geijkte afwisseling van refrein en coupletten kunnen doorbreken. En een lekker gitaardeuntje wordt niet eindeloos herhaald, maar stopt wanneer het genoeg is geweest en komt alleen terug als het weer fris klinkt. Het leidt allemaal tot ongebruikelijke beginnetjes, goed getroffen slotmaten en originele vormen. Opvallend zijn ook de pauzes midden in een liedje. Daar is ook over nagedacht. Ze stoppen met spelen, er valt een stilte en op precies het juiste moment zet Ringo Starr met enkele tikjes de zaak weer in gang. Dat hoor je zelden in popmuziek.
Zou Dmitri Sjostakovitsj zich ook een beetje verveeld hebben met de geijkte vorm van een symfonie toen hij zijn Zesde symfonie componeerde? Gangbaar was vier delen: snel, langzaam, vlot, snel. Deze indeling was niet verplicht en componisten varieerden er al naar gelang hun behoefte op, maar in zijn Zesde symfonie week Sjostakovitsj zover af van het bekende stramien dat het uit zicht verdween. Hij componeerde slechts drie delen – langzaam, snel, snelst.
Na de première in 1939 spraken de ijkmeesters van een vormloze draak. Bovendien vonden ze het eerste deel slaapverwekkend, en vergeleken ze het laatste met het rumoer bij een voetbalwedstrijd. Je mag het eigenlijk alleen maar denken, maar het zou ook kunnen dat de bonte aaneenschakeling van motieven – die soms tamelijk gewoon gevarieerd worden en dan weer zonder opgaaf van redenen plaatsmaken voor iets geheel anders – hun analytisch verstand te boven ging. Sommige mensen worden liever kwaad dan dat ze toegeven iets niet te begrijpen.
Maar de gewone luisteraars kon het niets schelen hoe symfonieën ingedeeld behoorden te worden. Zij klapten zo hard dat ze de voetbalwedstrijd nog eens mochten horen. Sjostakovitsj had in het laatste deel dan ook flink uitgepakt. Hij stopte er een aanstekelijk ritme in dat wel wat weg heeft van de vlooienmars, allerlei fliedertjes en fladdertjes, en twee daverende crescendi. Eentje halverwege en een tot slot. Succes verzekerd. En terecht.