In Het nieuwe IJzeren Gordijn verkent de Vlaamse (oorlogs)journalist Rudi Vranckx in vier afleveringen het grensgebied tussen Rusland en de rest van Europa, van Noord-Scandinavië tot de Kaukasus. In de eerste aflevering staan Noorwegen en Finland centraal.
Vranckx bezoekt het eilandje Vardø, waar Noord-Amerikaanse radarsystemen ‘de Rus’ continu in de gaten houden, gaat naar het vissersplaatsje Kirkenes, waar steevast Russische vissersboten aanmeren op het moment dat een westers marineschip in de haven ligt, en hij spreekt dienstplichtigen die de kustlijn van de Barentszzee bewaken.
Van naïviteit is geen sprake hier, net zomin als in Finland, ‘gezegend’ met een 1300 kilometer lange grens met Rusland.
Onder Helsinki bevindt zich een netwerk van schuilkelders waar een miljoen mensen kunnen schuilen. Het leger, inclusief reservisten, is groter dan dat van Groot-Brittannië, Duitsland en Italië samen.
De Finnen en de Noren zijn, door de nabijheid van hun oosterburen en door ondervonden schade en schande, ervan doordrongen dat ze nooit kunnen vertrouwen hun bedoelingen en dat vrede niet vanzelf spreekt.
Dat waren ze altijd al, ontdekt Vranckx. De val van de Muur had nooit tot gevolg dat de eigen defensie werd ingekrompen. De dienstplicht werd niet afgeschaft. Reservisten staan paraat en volgen regelmatig gevechtstraining, burgers zijn weerbaar gebleven.
Heel anders ging het, zoals bekend, in menig ander Europees land; een leger, waar was dat ook alweer voor nodig? Schuilkelders? Niet meer nodig, sluiten die hap!
Toen viel Rusland Oekraïne binnen en daalde in Europa een nieuw IJzeren Gordijn neer.
Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog, klinkt het nu opnieuw. Afschrikking is daarbij essentieel.
Tanks, raketten en een leger doen ertoe. Zelfs schuilkelders zijn wellicht niet overbodig.
De haven van Rotterdam wordt in Rusland gezien als de ‘achilleshiel van Europa’, zo waarschuwen defensiedeskundigen. Mocht de Navo bij een oorlog betrokken raken, dan zullen Amerikaanse troepen via de Rotterdamse haven worden aangevoerd voor transport naar de oostgrens. In dat geval moeten we rekening houden met zeemijnen, of misschien wel met Russische raketten die binnen een vloek en een zucht in de Maasstad arriveren.
Er was al een Russisch parlementslid dat suggereerde dat een (nucleair) bombardement op Rotterdam zo’n gek idee niet was, dat zou de eu wel op de knieën krijgen. Een dwaas met dwaze opvattingen, maar toch.
Elk nieuw te bouwen huis in Nederland zou verplicht een schuilkelder moeten hebben, stelde voormalig mivd-baas Pieter Cobelens eerder dit jaar.