In de Andere Tijden-special Miljonairs van de toekomst (ntr) komt een jonge aannemer aan het woord, die louter mannen uit Oost-Europa in dienst heeft. Een van de oorzaken van het tekort aan Nederlands personeel? Het verslechterde imago van het vmbo, dat dit jaar vijfentwintig jaar bestaat en door veel ouders en leerlingen als ‘minderwaardig’ wordt beschouwd. Voor velen is de kantoorbaan het ideaal, elk jaar gaan er meer leerlingen naar het vwo, terwijl de maatschappij juist staat te springen om praktisch opgeleiden.
Andere Tijden blikt terug op de ontwikkeling die het beroepsonderwijs de afgelopen decennia heeft doorgemaakt, met onder meer fraaie archiefbeelden uit een klaslokaal uit de jaren zestig. Die tonen een ander sentiment: bijna iedere leerling vertelt trots dat hij of zij naar de huishoudschool of de lts (lagere technische school) gaat. Maar volgens oud-staatssecretaris van Onderwijs Tineke Netelenbos is nostalgie naar de oude ambachtsschool onterecht: zij zegt dat je twaalfjarigen niet meteen in een overall moet proppen, maar eerst moet laten ontdekken wat ze leuk vinden. Deze wens naar meer algemene vorming resulteerde in het schooltype vmbo, in de jaren negentig ingevoerd door onder meer Netelenbos, waarin de technische- en huishoudscholen en de theoretisch leerweg van het mavo werden samengevoegd. Een oud-docent van het lts is weer kritisch op deze ontwikkeling, die vindt dat ‘met de handen werken hierdoor een beetje vies is geworden’.
Ook de invoering van de Cito-toets en het normaliseren van termen als ‘laagopgeleid’ en ‘hoger onderwijs’ hebben het imago van het vmbo in onze prestatiemaatschappij geen goed gedaan. Een aantal oud-leerlingen en een bevlogen geschiedenisdocent weerspreken deze negatieve connotatie. Een van hen, de jonge aannemer die we aan het begin zagen, verdient inmiddels een aardige boterham. Wim Metsemakers, oud-voorzitter van het college van bestuur roc Eindhoven, doet er nog een schepje bovenop: ‘Dit gaan we dus krijgen: de strijd om de vakman. Je kunt wel de mooiste dingen tekenen, maar als het niet te maken is, houd maar op. Vaklieden worden de miljonairs van de toekomst.’