VPRO Gids 4

28 januari t/m 3 februari
Pagina 66 - ‘EU-satellieten gewenst’

EU-satellieten gewenst

Jurgen Tiekstra ,

Reportage over de vraag: hoe afhankelijk is Europa van onder andere Amerikaanse communicatiesatellieten?

Vlak voordat Rusland eind februari 2022 Oekraïne binnenviel, bleken duizenden Duitse windturbines ineens niet meer van afstand bestuurbaar. Wat bleek? Er was een hackaanval uitgevoerd op de bodemapparatuur van het satellietnetwerk KA-SAT van het Amerikaanse bedrijf Viasat. Een paar maanden later brachten de Verenigde Staten en de Europese Unie in een gezamenlijk statement naar buiten dat Rusland achter de hack zat. Het Californische bedrijf Viasat levert namelijk diensten aan het Amerikaanse leger, en zorgde met haar satellietnetwerk voor internettoegang in Oekraïne. De aanslag op het communicatienetwerk kan een onderdeel zijn geweest van het Russische invasieplan. Volgens anonieme ingevoerden, zo beschreef The New York Times, is de Russische geheime dienst GRU verantwoordelijk.

Op basis van deze gebeurtenissen stelt de Duitse filmmaker Katrin Wegner de vraag of Europa niet achter de feiten aanloopt. Denk ook aan de overstromingen van juli 2021 in Duitsland, België en Nederland. In het Ahrdal viel destijds het internet uit, wat hersteld werd door op een dertigtal plekken satellietschotels neer te zetten die contact konden maken met het satellietnetwerk van het Amerikaanse bedrijf SpaceX van Elon Musk. Ook in Oekraïne speelde SpaceX een belangrijke rol. Daarnaast raakte het Britse bedrijf OneWeb door de oorlog in Oekraïne zijn lanceerlocatie in Rusland kwijt, en moest het een akkoord sluiten met opnieuw SpaceX om nieuwe satellieten te kunnen lanceren.

Maar er gebeurt van alles in Europa. Het Franse bedrijf Eutelsat heeft in juli 2022 het Britse OneWeb overgenomen. Het eveneens Franse bedrijf Arianespace ontwikkelt de nieuwe draagraket Ariane 6, in opdracht van het Europees Ruimteagentschap (ESA). De Ariane 6 is twintig meter hoog en heeft een diameter van 5,4 meter. Perfect voor welke soort satelliet dan ook, aldus het bedrijf. Hiermee worden straks vanuit Frans-Guyana nieuwe Europese kunstmanen de ruimte in gebracht.

Bovendien is kortgeleden in de EU besloten om 2,4 miljard euro te steken in een nieuw satellietprogramma. De bedoeling is honderden satellieten in een baan om de aarde te brengen. Het gaat om een ‘multi-orbitale constellatie’, die voor internet moet zorgen op momenten dat de aloude ‘terrestrische’ netwerken platliggen door rampen of oorlog.