maandagetalage
Romantische rebel
Een Franse documentaire onderzoekt een schipbreuk uit 1816, die schilder Théodore Géricault inspireerde tot een meesterwerk.
La véritable histoire du Radeau de la Méduse
Tv5 Monde xx.xx-xx.xx
Waar zijn collega’s in de vroeg-negentiende eeuw veelal Bijbelse en mythische verhalen vertaalden naar een groot doek, koos de Franse schilder Théodore Géricault (1791-1824) een onderwerp dat de Franse regering en koning in verlegenheid bracht. In 1816 las Géricault een krantenbericht over een schipbreuk voor de westkust van Afrika. Een Frans oorlogsschip was op 75 kilometer buiten Mauritanië vastgelopen op een zandbank. Op de reddingssloepen was er slechts plek voor 250 man; de rest werd veroordeeld tot een vlot, dat door de sloepen zou worden meegetrokken. Maar omdat de sloepen door het vlot geen koers konden aanhouden, besloot de kapitein de touwen door te snijden. Zo werden 151 opvarenden zonder voedsel en water overgelaten aan hun lot. Na dertien dagen werden ze teruggevonden door een zusterschip: slechts vijftien hadden de ramp overleefd. De verhalen over kannibalisme, zelfmoorden en rottende lichamen gingen de wereld over en maakten ook indruk op Géricault, die het verhaal vereeuwigde met zijn schilderij Het vlot van de Medusa (1818).
De documentaire La véritable histoire du radeau de la Méduse (2014), een grootse productie van ARTE France en TV5 Monde, belicht het verhaal van de ramp vanuit diverse perspectieven. Regisseur Herlé Jouon onderzoekt onder meer met wetenschappers en een traumapsycholoog hoe het dagelijks leven op het vlot er moet hebben uitgezien. Daarnaast zien we hoe een team van het Nationale Marine Museum in Rochefort het vlot probeert na te bouwen. En er is uiteraard veel aandacht voor Géricault; de belangrijkste momenten tijdens de totstandkoming van zijn meesterwerk, dat tegenwoordig in het Louvre hangt, worden nagespeeld door acteurs.
Dr. Rachel Esner, kunsthistoricus en docent aan de Universiteit van Amsterdam, behandelt Géricault altijd uitgebreid in haar colleges over de Romantische periode. Esner: ‘Het doek over de Medusa werd bij de eerste tentoonstelling op de prestigieuze Salon in Parijs behoorlijk negatief ontvangen. In die periode was het neoclassicisme nog overheersend en Géricault brak met alle stijlregels, typerend voor jonge schilders uit de Romantiek. In plaats van een heroïsch en moraliserend verhaal, blies hij een hedendaagse en tragische gebeurtenis op tot een enorm formaat, inclusief rottende lichamen, wat behoorlijk confronterend was.’
Ondanks de moeizame ontvangst wilde Géricault zijn schilderij aan zoveel mogelijk mensen laten zien. In 1820 organiseerde hij op eigen initiatief een rondreizende tentoonstelling van Het vlot van de Medusa door Frankrijk en Engeland, waarmee hij zijn reputatie als schilder hoopte te vestigen.
Esner: ‘Toch werd hij pas na zijn dood als groot kunstenaar gezien. We moeten niet vergeten dat de kunstgeschiedenis in de negentiende eeuw nog in de kinderschoenen stond. Toen de Romantiek zich eenmaal als stroming had gevestigd, werd hij herontdekt en zijn werk veel meer gewaardeerd. Zeker in Frankrijk, waar de jonggestorven Géricault ondanks zijn beperkte oeuvre behoort tot een van de grootheden van de schilderkunst.’
ELA ÇOLAK
Geen bosui voor Boeddha
Kookboekenschrijver Emma de Thouars verdiept zich in de soberheid en de smaak van de boeddhistische keuken.
Temple Food
NPO 2 xx.xx-xx.xx
In Temple food maakt kookboekenschrijver, podcasthost en columnist Emma de Thouars samen met culinair expert Alain Caron en een Koreaanse filmcrew een roadtrip langs Zuid-Koreaanse tempels. Doel: het ontdekken van de boeddhistische keuken. De vier vormen van lijden uit het boeddhistische gedachtengoed – geboorte, veroudering, ziekte en sterven – vormen de thema’s van de vier afleveringen.
Tien minuten sabbelen op een rozijn?
Emma de Thouars: ‘Ik heb ontdekt dat boeddhistisch eten niet alleen gaat om smaak, geur en textuur, maar ook om wat je in je lichaam stopt. En dat dat invloed heeft op je bewustzijn. Daarom is alles veganistisch. Volgens de boeddhistische leer mag een dier niet lijden voor ons eten. Daarnaast sluit de boeddhistische keuken ook een aantal ingrediënten uit omdat ze je agressief of seksueel opgewonden maken. Ui, bosui en knoflook, bijvoorbeeld.’
Oei.
‘Met het uitsluiten van bosui had ik moeite: daar gooi ik normaal bérgen van op mijn eten. Maar boeddhistisch eten is wel heel smaakvol, hoor. De tempelkoks gebruiken bijvoorbeeld zelfgemaakte gochujang of sojasaus, die al twaalf jaar heeft gerijpt. Ik zag ook dat het goed past binnen mijn huidige eetpatroon: ik eet bijna altijd Aziatisch en dan voornamelijk vegetarisch of veganistisch. Veel mensen denken: dan mag je veel dingen niet. Maar ik denk liever aan wat wél mag. Dan maak ik een bijzondere lunch met zelfgemaakte tofu, en na afloop realiseer ik mij: “Hé, het is ook nog vegan.”’
Wat neem je mee van deze reis?
‘In de eerste aflevering gaan we mediteren. Dat maakte indruk. Ik ben mij er nog bewuster van geworden dat geen enkel ingrediënt op zichzelf staat: elke rijstkorrel komt van een stuk land, is door water gevoed en wordt door een boer geoogst. En ik heb een gerecht met aubergine, dat ik tijdens Temple Food maakte, in mijn nieuwe kookboek opgenomen. Eerst frituurde ik die groente altijd. Maar toen ik de aubergine, die een non met veel minder olie had bereid, proefde, dacht ik: “Oh leuk, zo kan het ook!”’
MEREL VAN OMMEN