VPRO Gids 11

18 maart t/m 24 maart
Pagina 74 - ‘#hijwashet’

#hijwashet

Noor Spanjer ,

Een documentaire over seksueel geweld die opnieuw ervaringen van vrouwen centraal stelt. Voegt dat nog iets toe?

Vrouwen die openlijk vertellen over het grensoverschrijdende gedrag dat ze hebben meegemaakt zie je steeds vaker aan talkshowtafels, in documentaires en in krantenartikelen. Ruim vijf jaar na #metoo heeft het geweld een gezicht gekregen: dat van slachtoffers – of survivors, zo u wilt. In Nan Rosens’ documentaire Belaagd, die KRO-NCRCV vanavond herhaalt, is dat niet anders.

Aan de ene kant is dat te prijzen. Juist een tot containerbegrip uitgegroeide term als ‘#metoo’ verdient invulling en duiding. Er zijn details nodig om te snappen waar seksueel geweld precies over gaat. In Belaagd vertelt Akkie, een vrouw van 75, dat ze ooit ‘te pakken werd genomen’ door een vriend en in het ziekenhuis belandde met een uitgescheurde anus; zoiets maakt veel meer indruk dan een tweet met een viral hashtag. Haar verhaal blijft helemaal hangen door meer schrijnende details: de behandelende arts van Akkie informeerde niet hoe dit eigenlijk had kunnen gebeuren, en nog altijd kan Akkie niet alleen thuis zijn als er een (klusjes)man op bezoek komt. Naast Akkie vertellen nog een stuk of tien andere vrouwen, oud, jong, over hun ervaringen en de gevolgen ervan. De diversiteit van de gebeurtenissen raakt, net als de gevoelens van schuld en angst voor victim blaming; seksueel geweld heeft een lange nasleep.

Maar bij het zien van deze documentaire rijst ook de vraag: moeten vrouwen nou wéér vertellen hoe het is om hier slachtoffer te zijn? Vragen we nou weer van vrouwen om hun trauma’s te herbeleven, in het belang van ‘de media’? Verhalen met deze insteek zijn de afgelopen jaren veel gemaakt, in tegenstelling tot andere perspectieven: bijvoorbeeld van of over daders.

In Frankrijk verschoof kort na het ontstaan van #metoo het perspectief wel naar daders: met de hashtag #balancetonporc werd opgeroepen om niet te blijven hangen in (anonieme) slachtofferverhalen maar over te stappen naar het ‘verlinken van je varken’. Namen en rugnummers graag. Mondjesmaat zie je het gebeuren, bijvoorbeeld in de veelbesproken Boos-documentaire van Tim Hofman over The Voice. In Belaagd nog niet.