Van mens naar monster

Na eerdere uitzendingen over coming-of-age, de sportfilm, dystopische films en vampieren praat regisseur Martin Koolhoven ons in deze aflevering bij over het thema ‘transformatie in films’. Lichamelijke transformatie welteverstaan, zoals de verandering van mens naar weerwolf of zombie, waarover veel populaire films zijn gemaakt. Maar bijvoorbeeld ook de lichaamsveranderingen uit de body horror-films van David Cronenberg komen aan bod, zoals Jeff Goldblums langzame transformatie tot vlieg in The Fly (1986).

Naar aanleiding hiervan spreken we Nina Raaijmakers, een net afgestudeerd filmtalent dat zich heeft gespecialiseerd in het body horror-genre. Afgelopen zomer studeerde ze af aan de St. Joost kunstacademie in Breda, met haar film Mijn moeder de atoombom. ‘Mijn keuze voor body horror zorgde voor heel wat opgetrokken wenkbrauwen,’ vertelt Raaijmakers. ‘Mensen verwachten al gauw dat je een soort exploitatiefilm gaat maken, waarin het alleen draait om de hoeveelheid bloed en viezigheid om een shockreactie te ontlokken aan het filmpubliek. Maar goede body horror gaat verder dan dat. Je kunt het juist heel goed gebruiken om subtiel maatschappelijke problemen aan te kaarten.’

Raaijmakers benoemt als voorbeeld de gelaagde body horror-films van Julia Ducournau, zoals Raw (2016). ‘Dat was een film die mij heel erg inspireerde. Ducournau weet heel knap personages te creëren die ondanks de monsterlijke kanten die ze laten zien toch heel humaan blijven. Ze legt haar vrouwelijke hoofdpersonages op een heel eerlijke manier vast, en durft die ook op een wat onflatteuze manier in beeld te brengen. In tegenstelling tot veel populaire films waarin vrouwen nog altijd volgens de stereotypes gekarakteriseerd worden.’

Die kijk op vrouwelijkheid verwerkte Raaijmakers ook in haar eigen film, waarin feministische thema’s als vrouwelijke lichaamsintegriteit en zelfbeschikking een belangrijke rol spelen. ‘Body horror is een perfect genre om iets te vertellen over het vrouwelijk lichaam. Bij het vrouw-zijn horen vele veranderingen die met lichamelijke pijn te maken hebben, zoals menstruatie, zwangerschap of de overgang. Dat lichamelijke is denk ik heel herkenbaar en daarom ook zo’n krachtig thema voor in body horror-films.’

Raaijmakers is inmiddels bezig met plannen voor een nieuwe film in het genre. ‘Ik denk dat er veel vraag naar is en dat het Nederlandse filmpubliek klaar is voor nieuwe dingen.’