Spoken, draken, ridders

‘Het is niet zo dat ik per se dit specifieke verhaal wilde vertellen, het verhaal was voor mij vooral een excuus om een bepaald gevoel op te roepen. Het ging me ten diepste om iets abstracts, ik wilde een film maken die de kijker in een bepaalde gemoedstoestand zou brengen.’

Aldus cineast David Lowery in 2014 in het VPRO-programma Cinema TV. De toen 34-jarige Texaan, die al een poos actief was in het indiecircuit, sprak over zijn recente doorbraakfilm Ain’t Them Bodies Saints, waarin een verliefd stel (gespeeld door Casey Affleck en Rooney Mara) in het Amerikaanse zuiden op de vlucht is voor de politie. Hoe die twee elkaar hebben ontmoet en wat ze precies hebben uitgespookt, blijft in de film opzettelijk vaag. Zoals Lowery zelf zegt: het gaat vooral om de sfeer.

Die sfeer, daar waren de critici het destijds over eens, was prachtig neergezet, met fraai camerawerk, een smaakvolle folksoundtrack en sterk spel. Wel leek Lowery nog wat op zoek naar een eigen stem: de invloed van bewonderde vakgenoten als Terrence Malick en Robert Altman lag er vrij dik bovenop. Maar dat hij veel in zijn mars had stond buiten kijf.

Een kleine tien jaar en vier films later valt te concluderen dat Lowery de belofte geheel heeft waargemaakt. Die nadruk op sfeer boven plot is uitgegroeid tot een handelsmerk, en van kopieergedrag wordt hij nooit meer beticht. Even leek het erop dat de regisseur (tevens scenarist, editor en producent) direct zou doorstomen naar Hollywood, toen hij na die doorbraakfilm de Disney-blockbuster Pete’s Dragon (2016) maakte. Maar vervolgens kwam er toch weer een reeks kleinere, originelere films. Die dus niet overlopen van de actie of dramatische verwikkelingen, maar de kijker wel ‘in een bepaalde gemoedstoestand brengen’.

Met behulp van een rondwandelend spook bijvoorbeeld, in het bovennatuurlijke drama A Ghost Story (2017). En met de weemoedige laatste rol van Robert Redford, in de charmante misdaadfilm The Old Man & the Gun (2018). Met een compleet middeleeuws rariteitenkabinet, in de arthuriaanse sprookjesfilm The Green Knight (2021). Het zijn films die de meningen steevast verdelen: óf je wordt erdoor betoverd, óf je valt erbij in slaap.

Inmiddels heeft Lowery (die tussen de bedrijven door ook korte films maakt en projecten van anderen produceert) zijn volgende speelfilm alweer af: Peter Pan & Wendy, opnieuw een grote Disneytitel. Die hem hopelijk in staat zal stellen om daarna weer wat mooie kleinere projecten te realiseren.

Vandaag in VPRO Cinema Extra, de laatste aflevering van het seizoen, gaat presentator Noa Johannes met David Lowery in gesprek over zijn carrière. Daarnaast vertelt opkomend regietalent Zara Dwinger over een van haar favoriete films: Morvern Callar van Lynne Ramsay.